Angstklachten herkennen en behandelen
Angst is een normaal onderdeel van het leven. Iedereen ervaart het wel eens: een zenuwachtig gevoel voor een belangrijke presentatie, de spanning voor een sollicitatiegesprek of de zorgen over een persoonlijke situatie. Maar wanneer angst zich niet langer aan bepaalde situaties of momenten vastklampt, maar een constante metgezel wordt, kan het alles verlammen. Angst kan zo diep doordringen in je gedachten, dat het je dagelijkse leven overneemt en je je gevangen voelt.
Hoe vaak komt angst voor?
Wereldwijd lijdt zo’n 1 op de 5 mensen aan angstklachten. In Nederland heeft ongeveer 15% van de volwassenen in een angststoornis. Angst is dus veelvoorkomend, maar wat betekent het als je het zelf ervaart? Wat gebeurt er wanneer je je hele dag rekening moet houden met je angst? Als angst je steeds overvalt en je het gevoel hebt de controle kwijt te raken?
Angst komt niet alleen voor bij volwassenen. Ook kinderen en jongeren worden meer dan ooit geconfronteerd met stress, angst en onzekerheid. De druk van sociale media, de constante vergelijking met anderen en het gevoel van ‘niet goed genoeg zijn’ kunnen leiden tot een toename van angstgevoelens. Het is dan ook niet verwonderlijk dat jonge mensen steeds vaker therapieën voor angststoornissen zoeken.

Hoe beperkend kunnen angstklachten zijn?
Wanneer je te maken hebt met angstklachten, is het alsof je leven langzaam in een klein, donker hokje wordt geduwd. Dingen die voor anderen vanzelfsprekend lijken, kunnen voor jou onbereikbaar of te beangstigend zijn. Iemand die last heeft van sociale angst kan zich uren voorbereiden op een sociale situatie, om dan alsnog te besluiten die situatie te vermijden. De gedachte dat anderen je kunnen beoordelen, kan zo intens zijn dat je jezelf steeds verder terugtrekt.
Een paniekstoornis is een van de meest verlammende vormen van angst. Stel je voor dat je midden in een gesprek ineens het gevoel hebt dat je ademhaling stopt, je hart sneller gaat kloppen en je de controle verliest. Paniekaanvallen kunnen onvoorspelbaar en beangstigend zijn, en de angst voor de volgende aanval kan net zo beperkend zijn als de aanval zelf. Veel mensen met een paniekstoornis durven daardoor niet meer de deur uit, uit angst voor een aanval in het openbaar.
Angst kan je ook beperken in werk of studie. Het gevoel dat je faalt voordat je het hebt geprobeerd, kan ervoor zorgen dat je geen doelen meer durft te stellen. Werkdruk kan plotseling overweldigend voelen, zelfs als het slechts een stapel papier is. Het idee van een presentatie of vergadering kan een enorme barrière vormen, die steeds groter lijkt te worden.
Waar komt angst vandaan?
Angst is complex en kan door verschillende factoren ontstaan. Soms is het moeilijk om precies te zeggen waar het vandaan komt. Bij de een ontstaat angst na een traumatische gebeurtenis, bij de ander is het genetisch bepaald. Wat we wel weten, is dat angst vaak een gevolg is van een combinatie van verschillende invloeden.
Genetische gevoeligheid
Als je familieleden hebt die last hebben van angststoornissen, heb je zelf een verhoogd risico om deze ook te ontwikkelen. Genetische aanleg speelt een belangrijke rol bij de gevoeligheid voor angst. Als angst in je familie voorkomt, is het mogelijk dat je hersenen op een andere manier reageren op stress, waardoor je gevoeliger bent voor angstige gevoelens. Maar genetica alleen verklaart niet alles: de omgeving speelt een net zo belangrijke rol.
Traumatische ervaringen
Een van de krachtigste triggers voor angst kan trauma zijn. Misschien heb je een gebeurtenis meegemaakt die je altijd bijblijft, die je niet hebt kunnen verwerken. Dit kan variëren van een auto-ongeluk, verlies van een dierbare, tot emotioneel of fysiek misbruik. Deze ervaringen kunnen een blijvende impact hebben op je gevoel van veiligheid en controle, en ervoor zorgen dat je onterecht overal gevaar ziet. Het kan een vicieuze cirkel zijn: je angst leidt tot het vermijden van bepaalde situaties, en het vermijden versterkt weer de angst.
Angst kan zich ook ontwikkelen na langdurige stress of chronische zorgen, bijvoorbeeld over geld, werk of relaties. Als je constant in een staat van angst leeft, kan het je denken en gedrag op een diep niveau beïnvloeden, waardoor het steeds moeilijker wordt om normale activiteiten te ondernemen.
Psychologische factoren
Je gedachten kunnen je grootste vijand zijn. Veel mensen met angst hebben een negatieve denkwijze ontwikkeld. Ze verwachten het ergste in elke situatie, of ze denken dat ze altijd in de fout gaan. Dit patroon kan ervoor zorgen dat je constant in een staat van waakzaamheid leeft, klaar om te reageren op gevaren die vaak niet eens bestaan. Je hersenen ontwikkelen een overgevoeligheid voor gevaar, en elke kleine stressor kan overkomen als een levensbedreigende situatie.
Bijvoorbeeld, mensen met een sociale fobie kunnen het gevoel hebben dat elke interactie met een ander een risicosituatie is. Zelfs een kort gesprek kan voelen als een potentiële afwijzing, en dit leidt tot het vermijden van sociale gelegenheden. Dit kan op zijn beurt de eenzaamheid en onzekerheid versterken, wat het probleem verder verergert.
Hoe omgaan met angstklachten?
Angstklachten kunnen je leven volledig overnemen, maar ze hoeven niet je toekomst te bepalen. Er zijn manieren om ermee om te gaan en de controle terug te nemen.
Therapie: de kracht van cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een van de meest effectieve behandelingen voor angststoornissen. CGT helpt je niet alleen om je gedachten en overtuigingen te identificeren, maar leert je ook hoe je deze kunt veranderen. Door je negatieve gedachten om te zetten in realistische, kalme gedachten, kun je leren omgaan met je angst. Het is geen snelle oplossing, maar wel een manier om langzaamaan het patroon van angst te doorbreken.
Medicatie
Soms is het nodig om medicatie in te zetten, vooral als angst je dagelijks functioneren belemmert. Antidepressiva en benzodiazepinen kunnen tijdelijk helpen om de symptomen te verlichten, maar het is belangrijk dat dit altijd wordt gecombineerd met therapie, zodat je leert om zonder medicatie te functioneren.
Zelfzorg en copingstrategieën
Zelfzorg is essentieel. Mindfulness, meditatie en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om je zenuwstelsel tot rust te brengen en je angst te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging is ook een krachtige manier om je stemming te verbeteren en angst te verlichten. Het is belangrijk om gezonde gewoontes te ontwikkelen die je geest en lichaam ondersteunen.
Ondersteuning zoeken
Je hoeft het niet alleen te doen. Praat met iemand die je vertrouwt, of zoek professionele hulp. Angst is vaak een verborgen strijd die zich achter gesloten deuren afspeelt, maar praten over je gevoelens kan een enorme opluchting zijn. Je hoeft je niet te schamen voor je angsten – ze maken je niet zwak, ze maken je menselijk.
Conclusie
Angstklachten kunnen je leven beperken op manieren die je niet had kunnen voorzien. Ze kunnen je het gevoel geven dat je vastzit in een eindeloze cyclus van zorgen, vermijding en overleving. Maar angst is behandelbaar, en er is hoop. Of je nu kiest voor therapie, medicatie, of zelfzorg, er zijn stappen die je kunt nemen om je angst onder controle te krijgen en je leven weer op te bouwen. Het is een proces, maar het is mogelijk om angst te leren beheren en je innerlijke kracht te hervinden. Het begint met erkennen dat je niet alleen bent – en dat er altijd ruimte is voor herstel.!
In onze Blog over psychologie vind je meer artikelen over diverse klachten en behandelingen
- Hoe kan orthomoleculaire geneeskunde bijdragen aan de behandeling van ADHD?
- Coaching bij Stressklachten
- Overprikkeling: Een klacht met grote gevolgen
- Wat zijn de symptomen van een paniekaanval en wat kun je doen?
- Stop de storm in je hoofd: 3 tips om je gedachten tot rust te brengen
- Wandeltherapie: Stap voor stap werken aan je mentale gezondheid