Lichaamsgerichte behandeling bij trauma en PTSS

Ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking maakt ooit wel eens een ingrijpende gebeurtenis mee. Dit kan grote gevolgen voor je hebben, vandaag of pas later. In bepaalde situaties kan dit leiden tot een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Bij PTSS wordt de herinnering aan het trauma opgeslagen in je brein en veroorzaakt het nog steeds problemen zoals herbelevingen, nachtmerries en lichamelijke klachten. Praten met een psycholoog over deze ingrijpende ervaring kan je helpen om stress of angstklachten als gevolg van een trauma te verminderen. De laatste jaren zien we ook steeds meer de effectieve inzet van ervarings- of lichaamsgerichte behandelingen als onderdeel van de verwerking, zoals onder andere beschreven door Bessel van der Kolk. In deze blog lees je hier meer over.

1. Wat is posttraumatische stress
2. Gevolgen van PTSS/trauma op je functioneren
3. Klachten als gevolg van PTSS of trauma verminderen

Wat is posttraumatische stress?

Meer dan de helft van de Nederlandse bevolking maakt ooit in zijn of haar leven een ingrijpende of schokkende gebeurtenis mee die een grote invloed kan hebben op je leven. Je kan daarbij denken aan een auto ongeluk, mishandeling, ernstig geweld of seksueel misbruik. Veel mensen die dit meemaken kunnen deze gebeurtenis na een aantal weken een plaats geven waarbij dit geen grote invloed meer heeft op het dagelijks functioneren. Voor andere mensen lukt dit helaas niet en kan het trauma nog lange tijd veel gevolgen hebben. Ongeveer 7% van de Nederlandse bevolking krijgt te maken met een posttraumatische stressstoornis (afgekort PTSS) als gevolg van een schokkende gebeurtenis.

Bij PTSS is de herinnering aan het trauma zo opgeslagen, dat je er later nog steeds last van ondervindt. Je ervaart bijvoorbeeld herbelevingen, waarbij het steeds voelt alsof de gebeurtenis weer opnieuw plaatsvindt of je wordt geteisterd door verschrikkelijke nachtmerries. Ook is er bij PTSS vaak sprake van een scala aan lichamelijke klachten, waarnaast er soms ook nog andere ‘comorbide’ stoornissen en klachten (of ziektebeelden) kunnen ontstaan.

Gevolgen van PTSS voor je functioneren

De gevolgen van PTSS kunnen zeer ingrijpend zijn. We spreken meestal over PTSS als klachten, als gevolg van een traumatische ervaringen, hevig zijn, niet vanzelf minder worden en langer dan een maand aanhouden. De klachten die mensen ervaren met PTSS kunnen zeer divers zijn. Vaak hebben de klachten een grote impact op iemands zijn of haar dagelijkse functioneren en ervaart ook de naaste omgeving een verandering in gedrag. Een aantal veel voorkomende kenmerken zijn:

Minder goed of slecht slapen
Angstklachten en erg op je hoede zijn
Minder contact zoeken
Herbeleven van de gebeurtenis
Spanning of stress ervaren (ook fysiek)
Vermijding van zaken die je aan de gebeurtenis doen denken

Dat iemand met PTSS slechter slaapt, is heel goed te begrijpen. Niet alleen omdat je last hebt van nachtmerries, maar ook vanwege de overactiviteit van het lichaam, of wel ‘hyper-arousal’. Deze hyper-arousal ontstaat doordat het sympatische zenuwstelsel (bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de vecht-vlucht-bevries reactie) overactief is. Hierdoor ben je erg schrikkerig, prikkelbaar, ervaar je weinig concentratie en een soort constante angst en oplettendheid. Je lichaam bevindt zich dus constant in de staat die nodig is bij acuut gevaar. Echter ben je op dit moment niet meer in gevaar. Deze overactiviteit kan ook in een bepaalde vorm aanwezig zijn in het lichaam na langdurige stress. Je hoort mensen dan vaak zeggen ‘ik sta altijd aan’. Dit langdurig ‘aan’ staan kan zorgen voor verschillende klachten. Het heeft bijvoorbeeld invloed op je stofwisseling, afweersysteem, hart- en vaten, maar ook kun je last krijgen van pijnlijke spieren door spierspanning.

Klachten als gevolg van PTSS of trauma verminderen?

Er zijn verschillende methode om je helpen bij het verwerken van een trauma en de klachten als gevolg van PTSS te verminderen. Veel toegepaste methoden bij PTSS zijn bijvoorbeeld exposure therapie en EMDR (lees meer over EMDR op www.emdr.nl). Bij deze type behandelmethoden staat het herbeleven centraal en dit is vaak zeer effectief. Klachten, ook fysieke klachten, als gevolg van de overactiviteit van je systeem worden door deze methode vaak minder aangesproken.

Onlangs is er veel in de media verschenen, onder andere bij het programma zomergasten, over trauma therapeut Bessel van der Kolk. Bessel werkt als therapeut in de Verenigde Staten en is ook gespecialiseerd in lichaamsgerichte methoden zoals Biofeedback. In deze visie wordt in de behandeling van PTSS meer nadruk gelegd op de verbinding tussen je lichaam en brein. Ook in onze praktijk zien we goede resultaten in het verminderen van klachten als gevolg van PTSS door de inzet van lichaamsgerichte behandelmethode zoals biofeedback en neurofeedback.

Biofeedback

Biofeedback is een waardevolle methode om het lichaam weer in de rusttoestand te krijgen. Wanneer je terug in de rusttoestand verkeert, zul je merken dat veel (stress)klachten afnemen. Het is natuurlijk niet moeilijk om te bedenken dat in een staat die je zou moeten redden van acuut gevaar, geen ruimte is om rustig een boek te lezen of lekker te slapen. Biofeedback therapie omvat verschillende methoden en oefeningen die ervoor zorgen dat het zenuwstelsel weer rustig wordt, en geeft je inzicht in jouw persoonlijk functioneren. Zo heb je zelf meer invloed over wat stress en angst met jouw lichaam en geest doet.

Neurofeedback

Daarnaast kan Neurofeedback erg waardevol zijn bij trauma. Bij Neurofeedback trainen we hersengolven op een non-invasieve manier. Normale hersengolven kunnen worden verstoord door trauma, waardoor patiënten vast komen te zitten in ongezonde patronen van overactiviteit en disfunctioneel gedrag. Je limbisch systeem, het hersengebied verantwoordelijk voor angst en veiligheid, is bijvoorbeeld meer actief. Ook kan het zijn dat je in een volledige ‘shut down’ terechtkomt, wat je kunt zien als een bevries reactie op het constante gevoel van gevaar. Gesprekstherapie werkt op de prefrontale cortex waar we plannen, leren en organiseren, maar het communiceert niet zo goed met het limbisch systeem, die de herinneringen aan trauma’s ervaart en opslaat. Neurofeedback kan de hersenen helpen flexibeler te worden en gezondere patronen en reacties te ontwikkelen, een proces dat bekend staat als neuroplasticiteit.

PTSS kan heel ingrijpend zijn en een grote impact hebben op je dagelijkse functioneren, ook voor de mensen om je heen. Er zijn verschillende behandelmethode om je te helpen en klachten te verminderen. EMDR wordt veel en vaak effectief ingezet maar ook lichaamsgerichte behandelmethode kunnen bijdragen aan een duurzaam herstel. Ervaar je psychische klachten als gevolg van een traumatische gebeurtenis? Wil je meer weten over EMDR of wat neuro- of biofeedback therapie voor jou zou kunnen doen? Neem dan contact met ons op voor een professionele en persoonlijke blik op jouw klachten.

Wat is complex trauma?

Wat is EMDR en bij welke klachten is deze behandeling effectief?

Wat te doen bij een paniekaanval

Wat is Neurofeedback?