Categorie: Slaapproblemen

Slaapproblemen

Slaapproblemen: oorzaken & tips om beter te slapen

Zodra je in bed ligt, begin je met piekeren en kom je niet in slaap. Of je bent wel in slaap gevallen, maar wordt om de haverklap weer wakker. Heel vroeg wakker worden, ver voor de wekker gaat: nog zo’n probleem…. Slaapproblemen zijn enorm vervelend. Hoe graag je ook wilt slapen, het lukt je niet – en dat is frustrerend. De boosdoener? Dat is in veel gevallen stress. Gelukkig kun je slecht slapen aanpakken: in dit artikel leggen we er meer over uit én delen we slaaptips.

Wat is slaap? Slaapfuncties en slaapfases

Je vraagt je wellicht af: wat is slaap nu eigenlijk? En waarom slapen we? Hier willen we je allereerst iets over uitleggen, om vervolgens in te gaan op slaapproblemen. Slaap is een belangrijke levensbehoefte, net zoals eten en drinken. Je bouwt tijdens het slapen energie op voor de volgende dag. Door goed te slapen, vergroot je je veerkracht en voel je je fit en actief. Slaap is belangrijk voor je gezondheid en vitaliteit.

Slaap is noodzakelijk om lichaam en geest te laten herstellen van de dag. De prikkels die je gedurende de dag hebt ervaren, moeten worden verwerkt en opgeslagen. Het brein gaat hier actief mee aan de slag tijdens je slaap. Ons brein is namelijk altijd actief: zowel wanneer we wakker zijn, als tijdens de slaap. Het gaat hierbij om drie soorten herstel: fysiek herstel, emotioneel herstel en cognitief herstel.

Je doorloopt verschillende slaapfases, waarbij er in iedere fase een bepaald type herstel centraal staat:

  • De lichte slaap: voornamelijk cognitief herstel (slaapfase met invloed op je humeur)
  • De diepe en zeer diepe slaap: fysiek herstel (door aanmaak van groeihormoon en boost van immuunsysteem)
  • De REM-slaap: emotioneel herstel (dromen om informatie te verwerken)

Door goed en lang genoeg te slapen, kom je in alle slaapfases terecht: het inslapen, de lichte slaap, de diepe slaap, de zeer diepe slaap en de REM-slaap. De slaapfases samen vormen de slaapcyclus. De slaapcyclus duurt ongeveer 90 tot 120 minuten. Bij een ideale nachtrust wordt de slaapcyclus 4 à 5 keer doorlopen. Zo’n 7 tot 9 uur slaap per nacht is voor de meeste volwassenen vanaf 18 jaar nodig om optimaal te herstellen van de dag: dit aantal uur biedt de ideale balans tussen slapen en waken. Er bestaan afwijkingen: sommige mensen voelen zich uitgerust na 5 tot 6 uur slaap, anderen hebben behoefte aan 9 tot 10 uur slaap. Vrouwen slapen gemiddeld wat langer dan mannen. De kwaliteit van slaap is daarin ook een belangrijke factor.

Slaapritme en biologische klok

De hersenen sturen verschillende processen aan in het lichaam, die samengenomen ongeveer 24 uur duren: de lengte van een volledige dag. Denk aan het reguleren van lichaamstemperatuur en bloeddruk. Het slaaphormoon melatonine, dat het brein zelf aanmaakt, helpt ons bij het in slaap vallen. Door de aanmaak van het hormoon maakt het brein zich klaar om de slaap te vatten. De slaapdruk neemt toe.

Het verschilt per persoon hoe een ideaal slaapritme eruitziet. Iedereen heeft een eigen slaap-waakritme: de biologische klok. Bij de meeste mensen is de biologische klok tijdens de nacht ingesteld op het slapen. De slaapbehoefte is ’s avonds laat het grootst, en ’s ochtends vroeg is het lichaam juist voorbereid op actief zijn. Al zijn er verschillen in het precieze verloop van de biologische klok. De een is een nachtuil en de ander juist een vroege vogel: dit betreft het voorkeursritme. Het is prima om naar het voorkeursritme te luisteren, al kan dit ritme snel worden verstoord. Denk aan de nachtuil die te laat naar bed gaat, terwijl ’s ochtends de wekker weer vroeg gaat om op tijd naar werk te vertrekken. Dan is het toch verstandiger om eerder te gaan slapen.

Slaapproblemen

Symptomen van slecht slapen

Slapen lijkt iets simpels en natuurlijks, maar helaas is dit niet altijd zo. Slaapproblemen komen veel voor. Hoe weet je of er sprake is van slaapklachten? Bij slecht slapen zijn er verschillende symptomen die je kunt ervaren, zoals:

  • Lange tijd nodig om in te slapen: meer dan 30 minuten
  • Vaak wakker worden
  • Moeite om opnieuw in slaap te vallen
  • (Te) kort slapen
  • (Te) vroeg wakker worden
  • Niet uitgerust wakker worden

Als je meer dan 2 of 3 keer per week één of meerdere van de bovenstaande symptomen ervaart, spreken we van een slaapprobleem. Je merkt dit tevens aan hoe je je voelt. Word je moeilijk wakker? Ben je gedurende de dag vaak moe? Deze signalen wijzen op slaapklachten of een slaapstoornis.

Onvoldoende slaap: wat zijn de gevolgen?

Slaap zorgt voor herstel. Als je niet of te weinig slaapt, vindt er onvoldoende herstel plaats. Eens af en toe een nacht slecht slapen is nog niet direct problematisch. Dat maakt vrijwel iedereen wel mee. Maar als je vaak slecht slaapt, kunnen problemen zich opstapelen. Chronische slapeloosheid kan verschillende gevolgen hebben, zoals:

  • Vermoeidheid
  • Slaperigheid gedurende de dag
  • Minder herstelvermogen
  • Lagere weerstand
  • Meer ontstekingsreacties
  • Emotionele ontregeling
  • Prikkelbaar en snel geïrriteerd zijn
  • Stressklachten
  • Angstklachten
  • Geheugenverlies
  • Concentratieproblemen
  • Verminderde levenslust
  • Burn-out

Hoe langer een slaapstoornis opspeelt, hoe ernstiger de gevolgen kunnen worden. Het is zaak om slaapproblemen serieus aan te pakken, met bovenstaande gevolgen die op de loer liggen. Ga op zoek naar de oorzaak van je slaapproblemen en pak de klachten aan.

Oorzaak van slaapproblemen

Wat is de oorzaak van slaapklachten? Er kunnen verschillende redenen ten grondslag liggen aan slecht slapen. Denk aan:

  • Stress en spanning
  • Drukte
  • Zorgen
  • Moeite met ontspannen
  • Pijn
  • Emotionele disbalans

Het kan moeilijk zijn om de precieze, directe reden voor slecht slapen aan te wijzen. Vaak spelen verschillende factoren een rol. Toch kun je dan ook slaapproblemen verminderen, zoals we hieronder toelichten.

Slecht slapen en stress

Hoewel er dus verschillende oorzaken voor een slaapstoornis kunnen zijn, is stress en overbelasting de voornaamste aanstichter. Veel mensen leiden een (te) druk bestaan. We hebben volle agenda’s en we ervaren vaak stress. Dit maakt het moeilijk voor ons om te kunnen ontspannen. Slecht slapen door stress is een veelvoorkomend probleem. Ook zijn slaapklachten vaak de eerste duidelijke signalen dat je een teveel aan stress ervaart.

Hoe vermoeid je ook bent: stress houdt je wakker. Je blijft ’s avonds malen en woelen. Er ontstaat een opgejaagd, onrustig of nerveus gevoel, dat het nog lastiger maakt om de slaap te vatten. Je lichaam blijft te alert, je hartslag blijft te hoog en je kunt niet in slaap komen. En als je eenmaal begint te piekeren over het idee dat je nu toch écht moet slapen om morgen te kunnen functioneren, lijkt het slapen al helemaal niet meer te lukken. Je activeert stresshormonen rondom het moeten slapen en je blijft in werkelijkheid langer wakker.

Stress en slecht slapen hebben een wisselwerking. Je hebt ontspanning nodig om te kunnen slapen, en om te kunnen ontspannen heb je slaap nodig. Door stress verslechtert je slaap, en slechte slaap verergert stress. Dit kan zelfs een burn-out als gevolg hebben.

Slaapproblemen oplossen: tips om beter te slapen

Hoe kun je beter slapen? Er zijn gelukkig veel dingen die je zelf kunt doen om slaap te optimaliseren. Dit zijn de belangrijkste oplossingen bij slaapklachten:

Meer ontspanning

Door meer te ontspannen, kun je beter tot rust komen. Beter slapen begint al bij ontspanning overdag. Laat minder stress toe. Werk niet de hele dag hard door, maar neem ook lange pauzes en pak korte momentjes van rust. Pak niet direct je telefoon erbij, maar staar ook gewoon eens uit het raam. Wees je bewust van je ontspanningsmomenten. Tijdens de lunch bijvoorbeeld: geniet bewust van het lekkers dat je eet. Neem voldoende tijd om leuke dingen te doen, zoals afspreken met vrienden. Daarnaast kunnen ontspanningsoefeningen helpen, op een matje of op je bed. Denk aan rustige yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen. Dit kan tevens helpen om je ademhalingspatroon te verbeteren, wat belangrijk is voor het slapen.

slaapproblemen ontspannen

Meer beweging

Door overdag veel te bewegen, ben je ’s avonds sneller moe. Beweging helpt ons om de slaapdruk te verhogen in de diepe slaap te komen. Maak daarom regelmatig een wandeling, ga een stuk fietsen en pak zo vaak mogelijk de trap. Ook sporten kan de nachtrust aanzienlijk verbeteren. Vermijd echter intensief sporten vlak voor het slapengaan: dit kun je beter eerder op de dag doen, zodat je lichaamstemperatuur ’s avonds laat niet te hoog is en je lichaam niet te veel geactiveerd is.

Goede eet- en drinkgewoonten

Je eetgewoonten hebben invloed op je slaap. Eet niet te weinig of te vroeg. Dit zorgt voor trek bij het slapengaan, wat je wakker kan houden. Te laat eten is ook niet verstandig, aangezien dit je slaappatroon kan verstoren. Als je lichaam nog te druk bezig is met het opnemen van eten, komt het niet tijdig toe aan de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Drink ’s avonds geen koffie, cola, energiedrankjes of opwekkende thee meer. Drink ook geen alcohol als slaapmutsje, aangezien dit de kwaliteit van de slaap vermindert en goed herstel belemmert.

Duidelijk ritme aanhouden

Door een duidelijk ritme met voldoende slaapuren aan te houden, kun je je slaap verbeteren. Houd in de dag en in de nacht hetzelfde ritme aan, zodat je lichaam weet waar het aan toe is. Ga dagelijks op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op. Het liefst ook in het weekend. Bijslapen ontregelt je ritme namelijk, wat juist niet bevorderlijk is.

Helpende gedachten

Als slapen niet lukt, treden er al gauw vervelende gedachtes op. Deze dragen echter niet bij aan het in slaap komen – integendeel zelfs. Probeer niet-helpende gedachten daarom om te zetten in helpende gedachten. Denk niet ‘Ik kom straks vast weer niet in slaap’, maar denk ‘Ik ga zo lekker in bed liggen om te rusten.’ Denk niet ‘Ik lig nu al een uur wakker, ik kom niet in slaap’, maar denk ‘Ik ben nog bezig met in slaap vallen.’ Denk niet ‘Ik ben weer in het holst van de nacht wakker geworden, ik kom niet meer in slaap’, maar denk ‘Het geeft niet dat ik even wakker ben geworden, de slaap komt zo wel weer.’ Deze positieve mindset kan helpen om beter te ontspannen en de slaap te vatten.

Indeling avond: minder schermtijd, meer rust

Bij slaapproblemen kan het helpen om je dag af te bouwen: hoe later het wordt, hoe rustiger je activiteiten zijn. Zet rustgevende muziek op ter ontspanning. Voer geen stressvolle of moeilijke gesprekken met bijvoorbeeld je partner vlak voor het slapengaan. Beperk schermtijd via telefoon, tablet, laptop en tv zoveel mogelijk ’s avonds. Zet het scherm van je telefoon en laptop ’s avonds op de nachtmodus, zodat het minder blauw licht uitstraalt. Stop in ieder geval 1 uur voor bedtijd met schermtijd. Je kunt bijvoorbeeld beter een boek lezen (maar dan geen spannend boek!). Het is ook een idee om voor het slapengaan 3 positieve ervaringen en gedachten over de dag te noteren met pen en papier: een bekend ritueel om de dag op een tevreden en dankbare manier af te sluiten.

Comfortabele slaapkamer inrichten

Kijk ook eens kritisch naar je slaapkamer: is dit een ideale plek om goed te kunnen slapen? Is het een rustige omgeving zonder te veel troep? Zorg voor een comfortabel bed, met een goed matras en ondersteunende kussens. Voorkom dat de temperatuur in de slaapkamer te hoog is. De verwarming kan hier uit. Zet liever een raampje open, zodat je voor frisse lucht zorgt. Geluid kan storend zijn: slaap het liefst aan de stille kant van je woning, of doe oordoppen in. Het kan verder maar beter volledig donker zijn in de slaapkamer, met verduisterende gordijnen. Een slaapmasker kan tevens bijdragen. Daarnaast kan het helpen om je bed enkel te gebruiken voor ontspanning: werk niet vanuit je bed of maak hier geen huiswerk.

Bij slaapproblemen kan het helpen om je dag af te bouwen: hoe later het wordt, hoe rustiger je activiteiten zijn. Zet rustgevende muziek op ter ontspanning. Voer geen stressvolle of moeilijke gesprekken met bijvoorbeeld je partner vlak voor het slapengaan. Beperk schermtijd via telefoon, tablet, laptop en tv zoveel mogelijk ’s avonds. Zet het scherm van je telefoon en laptop ’s avonds op de nachtmodus, zodat het minder blauw licht uitstraalt. Stop in ieder geval 1 uur voor bedtijd met schermtijd. Je kunt bijvoorbeeld beter een boek lezen (maar dan geen spannend boek!). Het is ook een idee om voor het slapengaan 3 positieve ervaringen en gedachten over de dag te noteren met pen en papier: een bekend ritueel om de dag op een tevreden en dankbare manier af te sluiten.

Slaapproblemen slaapkamer

Slecht slapen en stress

Naast de slaapproblemen an sich, kan er ook een groter probleem aan de hand zijn. Als er grotere problemen spelen in je leven, is het belangrijk om hiernaar te kijken. Haal je bijvoorbeeld geen voldoening meer uit je werk en wil je liever iets anders doen? Heb je vaak spanningen door een veeleisende werkgever? Of ervaar je iedere dag stress door een ongelukkige gezinssituatie? Dit kan slaapproblemen opleveren, aangezien het lichaam door chronische stress ontregeld is geraakt. Pak het grotere probleem aan, door je leven op de juiste manier in te richten.

Ook bij angststoornissen, depressie, manie of psychose kunnen slaapstoornissen optreden: hierbij is een behandeling voor bovenliggende klachten nodig.

Slaapproblemen behandeling bij de psycholoog

Lukt het je niet om de nachtrust te verbeteren en blijf je slecht slapen? Of ben je bang dat er een groter probleem ten grondslag ligt aan het slechte slapen? Met hulp van een psycholoog kun je slaapproblemen aanpakken, om weer grip op je nachtrust te krijgen.

Zo kan cognitieve gedragstherapie helpen bij slaapklachten. Het kan nog effectiever zijn om slaapproblemen breder aan te pakken, aangezien het om zowel een fysiek als een mentaal probleem gaat. In onze psychologie praktijk BrainNetwork helpen we je hier graag bij. Via een persoonlijk behandelplan, gericht op je brein en je lichaam, verminderen we de slapeloosheid. Zo kunnen we in onze praktijk slaapklachten aanpakken met een Biofeedback behandeling, of leren we je beter te ontspannen met Hartcoherentie training. Neem vrijblijvend contact op voor meer informatie.

Ervaar je slaapproblemen en wil je hiervoor in behandeling? Neem vrijblijvend contact met ons op: we staan voor je klaar.

Meer informatie over cognitieve gedragstherapie bij slaapproblemen kan je ook vinden op de site van de Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën.

In onze Psychologie Blog vind je meer artikelen over slaapproblemen

    Stress klachten

    Welk effect heeft chronische stress op je lichaam?

    Langdurige stress kan zorgen voor verschillende lichamelijke klachten. Mensen voelen zich ziek en bezoeken dan een (huis)arts. Het komt geregeld voor dat er geen medische oorzaak wordt gevonden voor de klachten. In dat geval zijn de klachten vaak een gevolg van overmatige en langdurige stress en spanning.

    Een moeilijke situatie op je werk, ruzie in de familie, problemen thuis, vermoeidheid of zorgen over je financiële situatie: er kunnen allerlei redenen aan stress ten grondslag liggen. Stress heeft meer invloed op het lichaam dan de meeste mensen denken. De verschillende klachten die het gevolg van stress kunnen zijn, worden in de onderstaande infographic weergegeven.

    Stressklachten

    Heb jij last van een of meerdere bovenstaande lichamelijke en/of mentale klachten, en zijn ze mogelijk een gevolg van stress? Als stress chronisch wordt, kan het een grote invloed hebben op je gezondheid en functioneren. Het is verstandig en belangrijk om stressklachten aan te pakken, om te voorkomen dat ze verergeren of overgaan in een burn-out of angst- en paniekklachten. Bij psychologie praktijk BrainNetwork helpen we je graag bij stressklachten. Onze psychologen staan voor je klaar bij vragen of voor advies.

    In onze Psychologie Blog vind je meer artikelen over stressklachten

      Neurofeedback

      Wat is Neurofeedback? Een effectieve training bij ADHD en slaapklachten

      Wat is Neurofeedback? We kunnen het simpel uitleggen: Neurofeedback is een training voor je brein. Verschillende delen van je brein communiceren continu met elkaar. Neurofeedback kan je helpen om deze communicatie, de netwerken in je brein, te versterken en verder te ontwikkelen. Dit heeft een positief effect op klachten zoals slaapproblemen, ADD en ADHD. Hoe Neurofeedback precies werkt en hoe dit als behandeling ingezet kan worden, leggen we je graag uit in deze blog.

      Het ontstaan van Neurofeedback

      De ontwikkeling van Neurofeedback gaat terug naar de jaren 50, wanneer Dr. Joe Kamiya en Dr. Barry Sterman aan de Universiteit van California onderzoek doen naar de verschillende functies van ons brein. Dr. Kamiya bestudeerde het bewustzijn en ontdekte dat je een beloningssysteem kunt gebruiken om hersenactiviteit te veranderen. Op dat moment voerde Dr. Sterman een experiment uit om te zien of katten hun motoriek konden verbeteren. Door middel van een eenvoudig beloningsmechanisme leerden ze hun hersengolven te beheersen (voor het gewenste gedrag te vertonen), om een beloning te krijgen. Dit vormt de basisgedachte voor de huidige EEG-Neurofeedback training.

      In de jaren 60 trokken deze technieken de aandacht van NASA-wetenschappers. NASA wilde deze methoden bij de astronauten gebruiken, als een vorm van preventie tegen aanvallen en hallucinaties bij blootstelling aan maanlandingbrandstof, evenals voor aandachttraining. Sindsdien is er steeds meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werking en toepassing van Neurofeedback.

      Meer informatie en onderzoek? Onderaan deze blog vind je een aantal links naar artikelen om verder te lezen.

      Wat is neurofeedback

      Wat houdt Neurofeedback precies in?

      Om uit te leggen wat Neurofeedback precies is, beginnen we bij ons eigen interne netwerk. Ons brein, centrale zenuwstelsel, auto-immuunsysteem, hormoonhuishouding, emoties en denken zijn met elkaar verbonden en beïnvloeden samen onze lichamelijke en geestelijke gezondheid en ons functioneren. Een goede werkzaamheid van dit vernuftige netwerk is daarbij afhankelijk van de communicatie tussen de verschillende delen..

      Neurofeedback gaat daarbij uit van het lerend vermogen van je brein. Door feedback te geven op je hersenen, ontstaat een onbewust leerproces. Deze feedback wordt gekoppeld aan de gewenste hersenactiviteit. Door elektroden op je hoofd te plaatsen, wordt de hersenactiviteit gemeten. Door hierbij een directe terugkoppeling te geven op een EEG, kan er een leerproces in gang worden gezet.

      Tijdens een Neurofeedback behandeling wordt bepaalde hersenactiviteit beloond. Deze beloning vindt vervolgens plaats door visuele (zien) of auditieve (luisteren) feedback.

      Hersenactiviteit

      Je hersenactiviteit bepaalt de mate van communicatie tussen de verschillende hersendelen. De communicatie tussen de verschillende hersendelen wordt gemeten in hersengolven. Deze golven ontstaan wanneer grote groepen neuronen gelijktijdig (elektrische) signalen naar elkaar afgeven. Deze hersenactiviteit varieert continu gedurende de dag, op basis van de taken die je doet of je mentale staat.

      Wanneer je met veel concentratie een taak doet, laten je hersenen bijvoorbeeld een ander activatieniveau zien dan wanneer je slaapt. Het activatieniveau van je brein vertaalt zich in frequenties (hersengolven). Dit wordt ook wel gezien als de snelheid waarop de hersendelen met elkaar communiceren. Ons brein kent verschillende hersengolven, met ieder een unieke functie. Meer weten? In dit artikel op ADHDblog is een goed overzicht te vinden over de verschillende hersengolven.

      Neurofeedback in ‘jip-en-janneke’-uitleg

      Is deze informatie over Neurofeedback misschien nog wat vaag? We kunnen het je verder uitleggen aan de hand van een voorbeeld van hoe de training eruit ziet.

      Tijdens een Neurofeedback training kun je bijvoorbeeld een spel spelen op een scherm, waarbij je een vliegtuig op het scherm bestuurt. Dit vliegtuig moet je door verschillende ringen op het scherm laten vliegen. Dat doe je op een unieke manier: het vliegtuigje bestuur je met je hersenactiviteit. Alleen bij de gewenste activiteit in je brein zal je het vliegtuig in de juiste richting sturen.

      Door deze vorm van feedback leert je brein wat de gewenste hersenactiviteit is. Dit is een onbewust proces, dat we operante conditionering noemen. Tijdens dit leerproces zullen de klachten die je ervaart geleidelijk verminderen, bijvoorbeeld bij slaapproblemen of ADHD.

      Operante conditionering

      Het principe operante conditionering werd bekend door de Amerikaanse psycholoog Burrhus Frederic Skinner. Skinner ontwierp de zogenaamde Skinner-box, waarin hij een rat of een duif zette. Als het dier met de poot op een hefboom drukte, kreeg het een brokje. Door de beloning leerden de proefdieren steeds vaker op de hefboom te drukken. Neurofeedback werkt ook op basis van de operante conditionering: de hersenen krijgen een beloning als ze de goede hersengolven vertonen. Ons brein is zeer goed in het leggen van verbanden. Wanneer er een beloning te verdienen valt, leert ons brein wat daarvoor nodig is.

      Hoe werkt Neurofeedback en wat is het doel ervan?

      Moderne beeldvormende technieken zoals EEG (kort voor Elektro-encefalografie) stellen ons steeds beter in staat om de relatie tussen hersenen en gedrag te begrijpen. Deze technieken geven inzicht in de structuren en de processen van specifieke hersengebieden. Hierdoor kunnen we de hersenactiviteit meten en behandelingen hierop toepassen.

      Aan de basis van Neurofeedback ligt de veronderstelling dat operante conditionering van de hersenactiviteit kan leiden tot het versterken van neurale netwerken. Deze veranderingen en het versterken van neurale netwerken kunnen vervolgens je cognitief functioneren en gedrag positief beïnvloeden.

      Tijdens een Neurofeedback behandeling worden er elektroden op je hoofd geplaatst. Het gebied in de hersenen en de frequentie waarop we trainen is afhankelijk van de meting uit de basis-EEG. Het doel van de training is om de hersenactiviteit in specifieke gebieden zodanig te beïnvloeden dat je taken in het dagelijks leven makkelijker kan uitvoeren en dat je klachten daardoor verminderen. Training vindt plaats doordat je hersenen visueel of auditief feedback ontvangen wanneer de gewenste hersenactiviteit optreedt.

      Wat is de duur van een Neurofeedback training? De sessies duren 50 minuten en vinden 2 keer per week plaats. Gemiddeld zijn er 25 sessies nodig om een langdurig en effectief resultaat te bereiken: herhaling van het geleerde is hierbij belangrijk.

      Wat is Neurofeedback

      Wat is de effectiviteit van Neurofeedback?

      Er zijn tegenwoordig steeds meer aanbieders van Neurofeedback behandelingen. Belangrijk om te weten: er zijn daarbij verschillen in de type trainingen en hoe de Neurofeedback wordt toegepast. Laat je hier altijd goed over informeren. Een behandeling is namelijk niet voor alle klachten of in elke situatie even geschikt. Daarnaast vraagt een succesvolle Neurofeedback behandeling om een persoonlijke benadering. Elk brein functioneert anders en het afstemmen van de behandeling op jouw persoonlijke situatie vraagt aandacht en tijd.

      Recente onderzoeken benadrukken de werking van Neurofeedback voornamelijk bij ADHD, ADD en slaapklachten. In 2018 is Neurofeedback op basis van onderzoeken benoemd als een veelbelovende behandeling voor kinderen met ADHD. Ook bij leerprobleem, waarbij concentratie een belangrijke rol speelt, kan Neurofeedback een effectief resultaat geven. Neurofeedback kan worden toegepast bij kinderen vanaf 6 jaar, met aandachtsproblemen, impulsiviteit en slaapproblemen. Daarnaast is de behandeling ook zeer geschikt voor jongeren en volwassenen.

      Voordelen van Neurofeedback training:

      • Neurofeedback als alternatief voor of aanvulling op medicatie;
      • Minimale tot geen bijwerkingen (mogelijk wat vermoeidheid na de behandeling);
      • Er is geen verwijzing of diagnose nodig voor de behandeling.

      Wil je meer informatie over Neurofeedback?

      Op onze website www.brainnetwork.nl vind je meer informatie over de behandelmethode en toepassing bij diverse klachten zoals slaapproblemen, ADHD en ADD.

      Voordat je voor een Neurofeedback training kiest: laat je altijd goed informeren over het type behandeling. Er zijn namelijk verschillende soorten Neurofeedback therapie. Daarnaast is het belangrijk dat de behandeling wordt uitgevoerd door een erkende therapeut. BCIA is een internationale organisatie voor training en certificering van Neurofeedback therapeuten. In het register van BCIA vind je de gecertificeerde therapeuten bij jou in de buurt.

      Verder lezen over de werking van Neurofeedback? Hieronder vind je een aantal interessante artikelen en websites. Daarnaast beantwoorden de specialisten van BrainNetwork graag je vragen over Neurofeedback: laat je vraag achter via onze website.

      ISNR: Introduction Neurofeedback
      Neurofeedback en ADHD
      Artikel: What is Neurofeedback?
      ADHDBlog: Meer over hersengolven
      ADHDBlog: Neurofeedback behandeling
      Universiteit Utrecht: Neurofeedback veelbelovende behandeling bij ADHD

        Stress klachten

        Minder stress door het vergroten van je persoonlijke veerkracht

        Wil je minder stress ervaren? Om goed om te gaan met dagelijkse tegenslagen en uitdagingen, is je mentale weerbaarheid erg belangrijk. Als je flexibel om kunt gaan met verschillende situaties, stelt dit je in staat om effectief en efficiënt te functioneren. Je mentale veerkracht stelt je in staat om controle te houden in moeilijke of onverwachte situaties. Iedereen bezit deze kwaliteit, maar niet iedereen heeft dezelfde mate van mentale veerkracht. Hoe werkt dit en hoe kun je je veerkracht vergroten?

        Weerbaarheid bij stress

        Je mentale veerkracht helpt je om in actie te komen bij uitdagende situaties. Het helpt je om de situatie van een afstand te bekijken en op effectieve wijze de volgende stappen te bepalen. Je mate van veerkracht is voor een deel genetisch bepaald: het is onderdeel van jouw persoonlijkheid. Maar het is niet zo dat het een eigenschap is die je wel of niet bezit. Hoe je omgaat met bepaalde situaties, kun je in bepaalde mate ook ontwikkelen en trainen. Zo kun je dus tot een sterkere weerbaarheid komen. Een sterkere weerbaarheid helpt je om beter om te gaan met stress of om minder stress te ervaren.

        Kettingreactie bij een onverwachte situatie

        Voor iedereen geldt dat onverwachte of moeilijke situaties tot bepaalde reacties leiden in je lichaam en brein. Misschien draait je maag om, krijg je rode vlekken in je gezicht of ga je transpireren. Een reactie van je lichaam is meestal het eerste signaal dat je wordt geconfronteerd met een ‘bedreigende’ of onverwachte situatie.

        De reactie van je lichaam wordt gestart door een versnelling van je ademhaling en een verhoging van je hartslag. Daarmee wordt een kettingreactie gestart, die je in staat stelt om scherp te reageren of waardoor je juist de controle kunt verliezen.

        Je ademhaling en hartslag worden gestuurd door je autonome zenuwstelsel. Onderzoek laat zien dat er een sterke verbinding is van het hart met het brein, die een sterke invloed heeft op je emoties en gevoelens. De mate waarin je emotioneel reageert op een plotseling moment van stress of op langdurige stress bepaalt voor een belangrijke deel je mentale weerbaarheid. Ben je in staat om de lichamelijke reacties te sturen en de daaruit voortkomende emoties te sturen? Dan kun je vaak ook beter controle houden over de situatie en je emoties.

        Sturen van je gedachten en emoties

        Je brein en lichaam hebben een sterke balans met elkaar. Bij stress of stressvolle situaties reageert als eerste je lichaam, door een verandering in je ademhaling. Vervolgens raakt dit je emoties en hoe je je voelt. Hoe je je voelt, bepaalt uiteindelijk je denken en de reactie op de situatie. De emoties en gevoelens die bepaalde situaties oproepen, kunnen bruikbaar of niet-bruikbaar zijn.

        Een voorbeeld: de stress (of spanning) die een voetballer voelt voor een grote wedstrijd, zorgt voor extra scherpte. Maar als deze stress een kettingreactie in gang zet en leidt tot negatieve gedachten, die bijvoorbeeld weer leiden tot onzekerheid en angst, kan het juist destructief zijn. Hoe je omgaat met deze reactie van je lichaam, de gedachten die dit oproept en de emoties die je daarbij voelt, speelt een belangrijke rol in je mentale weerbaarheid.

        Je mentale veerkracht versterken en minder stress ervaren

        Wil jij je mentale veerkracht versterken? Er zijn verschillende stappen die je zelf kunt zetten. Hieronder lees je een selectie van acties of bruikbare gedachten om je veerkracht mee te vergroten:

        1. ‘Installeer’ een goede interne dimmer

        Train jezelf in het controleren van je emoties en gedachten die ontstaan in bepaalde situaties. Door deze emoties in meerdere of mindere mate toe te laten, pak je de controle over je denken en handelen in deze situatie.

        1. Train jezelf in een coherente ademhaling

        Door je hartslag en ademhaling te controleren, wapen je jezelf om minder geraakt te zijn door bepaalde onverwachte situaties. Hartcoherentie training is een effectieve methode, die je kan helpen om meer controle te houden over je ademhaling en je mentale staat. Zo kun je je mentale veerkracht versterken, door via de training de communicatie tussen je hart en je hersenen te beïnvloeden.

        1. Werk aan bruikbare gedachten

        Accepteer dat niet alles perfect is en ook niet hoeft te zijn. Je kunt niet alles controleren. Bepaalde situaties ontstaan of gebeuren buiten jouw macht, maar zullen zeker invloed hebben op jouw functioneren. Door je beeld en gedachten over de situatie te veranderen en minder kritisch te zijn, kun je grip houden op je emoties en gevoelens. Heb je hier hulp bij nodig? Vaak geeft het al veel inzicht om gedachten of bepaalde situaties met familie of vrienden te bespreken. Probeer het eens uit.

        1. Stel kleinere doelen

        Stel haalbare en duidelijke doelen voor jezelf. Dit helpt je om successen te boeken. Tevens voorkom je hiermee dat je het overzicht verliest.

        1. Leer te vergeten

        Blijf niet te lang stilstaan bij wat is gebeurd, maar richt je aandacht op het nu of op wat er nog komt. Als je als sporter net een wedstrijd verloren hebt, zal je dit nare gevoel los moeten laten om weer sterk aan de start van de volgende game te staan.

        1. Train jezelf in het omgaan met stress

        Door je bewust te zijn van wat stress met je lichaam en je brein doet, weet je ook beter hoe je ermee om moet gaan. Kijk terug op hoe je in bepaalde stressvolle situaties of periodes hebt gereageerd. Denk daarbij ook eens terug aan je helpende of juist niet-helpende gedachten in deze situatie. Daar kun je informatie uit verkrijgen voor de volgende keer.

        Beter slapen vergroot je mentale veerkracht

        Leren omgaan met stress en het ontwikkelen van helpende gedachten zijn bevorderlijk voor het ontwikkelen van je mentale weerbaarheid. Maar er is nog meer. Vaak zien we dat mensen met een verminderde weerbaarheid ook kampen met slaapproblemen. De kwaliteit van je slaap en hoe je kunt ontspannen hebben een grote invloed op je totale functioneren. Je brein en lichaam zijn flexibeler en beter bestand tegen onverwachte situaties op het moment dat je fit en uitgerust bent. Kortom: pak slaapproblemen aan.

        Hulp bij weerbaarheid versterken en minder stress ervaren

        Wil je werken aan je mentale weerbaarheid? Bovenstaande tips kunnen je hopelijk (enigszins) helpen. Misschien is het echter niet genoeg. Om jezelf te ontwikkelen, zal je echt in actie moeten komen en de grenzen van je comfortzone moeten opzoeken.

        Het is belangrijk om goed voor jezelf te zorgen, te ontspannen en energie te halen uit de dingen die je graag doet. Je gedachten en emoties delen met vrienden of familie kan je helpen om meer inzicht te krijgen in je eigen functioneren.

        Zoek je hulp bij het versterken van je mentale veerkracht?

        Als je er zelf niet uitkomt, is het verstandig om hulp te krijgen bij het verbeteren van je mentale veerkracht. Hierbij werk je aan de herkenning en verbetering van de volgende problemen:

        • Ontdek wat jou stress geeft
        • Bewust reageren op signalen van je lichaam
        • Maak onderscheid tussen helpende en niet-helpende gedachten
        • Leer meer in het nu te zijn en vooruit te kijken, en kijk niet steeds terug naar wat er gebeurd is
        • Herstel door te ontspannen en beter te slapen


        Een psycholoog van BrainNetwork kan je helpen om meer inzicht te krijgen in je gedachten. Daarnaast kan Hartcoherentie training je helpen om je emoties beter te reguleren. Door je ademhaling en hartslag in balans te brengen, train je jezelf namelijk om anders om te gaan met stressvolle of ingewikkelde situaties. Door je bewust te worden van de spanning in je lichaam, kun je leren om anders om te gaan met stress. Biofeedback en Psychomotorische therapie zijn tevens behandelingsvormen die je daarbij kunnen helpen. Neem vrijblijvend contact met ons op om te bespreken wat de beste behandelingsvorm is voor jouw situatie.

        Lees in onze Psychologie Blog meer over stress en persoonlijke weerbaarheid

          Slapeloosheid

          Slapeloosheid: waarom slaap je slecht en wat kun je doen?

          ‘Ik heb last van slapeloosheid, maar wat is dan normaal slapen?’ Slapeloosheid kan een enorme impact hebben op je functioneren. Slapen is namelijk erg belangrijk voor je mentale en fysieke gezondheid. Het maakt je veerkrachtig en zorgt ervoor dat je lichaam en je brein tot rust kunnen komen en kunnen herstellen. Wat kunnen de redenen zijn voor slecht slapen en wat kun je eraan doen? Lees verder in onze blog over slapeloosheid.

          Slecht slapen

          Wanneer slaap je voldoende?

          Het is moeilijk te bepalen wat een normaal slaappatroon is. We spreken vaak over acht uur slaap per nacht. Maar wat voor de één genoeg is, geldt misschien niet voor de ander. Hoe je wakker wordt, zegt veel over de hoeveelheid slaap die je nodig hebt. Word je moeilijk en vermoeid wakker, dan is dat een duidelijk signaal dat je niet voldoende uitgerust bent.

          De kwaliteit van je slaap is ook belangrijk. Je kunt tien uur in je bed liggen, maar als je niet goed kunt rusten en ontspannen in die tijd, kan dit nog altijd te kort zijn. Gelukkig kan iedereen wel een keer tegen een slechte nacht en herstellen we daar weer snel van. Komt het echter vaker voor, dan kunnen slaapproblemen gevolgen hebben voor je gezondheid.

          Wat is slecht slapen?

          We kunnen spreken van slecht slapen als je meer dan twee of drie keer per week wakker ligt en weinig slaapt. Dit heeft als gevolg dat je functioneren overdag wordt aangetast. Onder kenmerken van slecht slapen verstaan we:

          • Moeite met inslapen
          • Gedurende de nacht vaker wakker worden
          • Piekeren en wakker liggen
          • In de ochtend te vroeg wakker worden

          Of er sprake is van slapeloosheid, merk je vooral aan je eigen functioneren. Ben je overdag vaak moe, heb je moeite met concentreren en ben je snel van je stuk? Dit zijn signalen dat je mogelijk te weinig goede slaap hebt gehad.

          Stress

          Waarom slaap je slecht?

          Er is meestal helaas geen eenduidig antwoord op de vraag waarom je slecht slaapt. De kwaliteit van je slaap wordt door veel factoren bepaald. Als je slecht slaapt, kan dat dus door verschillende oorzaken komen. Je eigen gedachten spelen hier vaak een belangrijke rol in. Als je eenmaal een paar nachten slecht geslapen hebt, kan dit leiden tot negatieve gedachten over je slaap:

          • ‘Als ik zo weinig slaap, kan ik morgen niet functioneren’
          • ‘Ik lig nu al twee uur wakker, zo kom ik nooit aan mijn acht uur’
          • ‘Vorige week zondag kon ik ook moeilijk inslapen’
          • ‘Ik heb alles al geprobeerd, maar kan nog steeds niet slapen’
          • ‘Dit wordt helemaal niks morgen, als ik nu niet kan slapen’


          Herkenbaar?           Deze gedachten komen veel voor en kunnen ervoor zorgen dat je vervolgens in een vicieuze cirkel terechtkomt. Je hartslag gaat omhoog en je raakt gespannen. Dit zorgt ervoor dat goed inslapen nog moeilijker wordt. Maar dit is meestal niet de echte reden voor slecht slapen. Er zijn andere factoren die vaak ten grondslag liggen aan een verstoord slaapritme:

          • Fysieke klachten die belemmeren dat je echt tot rust kunt komen
          • Stress en spanningen
          • Verstoord dag- en nachtritme
          • Eten dat zwaar op de maag ligt of het nuttigen van alcohol
          • Psychische klachten

          Wat kan ik doen om beter te slapen?

          Op de eerste plaats is het belangrijk om je te realiseren dat iedereen weleens moeite met slapen ervaart. Bedenk je vervolgens dat één nacht slecht slapen niet direct betekent dat je niet meer kunt functioneren. Door controle te krijgen over je eigen gedachten, kun je al veel bereiken in je slaappatroon. Hieronder vind je een aantal andere tips die je kunt gebruiken om beter te slapen:

          • Zorg voor de goede condities in je slaapkamer om te slapen. Te veel licht zorgt ervoor dat je brein actief blijft. Maar ook een hoge temperatuur in de kamer kan bijdragen aan slecht slapen.
          • Doe ontspanningsoefeningen om tot rust te komen voordat je gaat slapen.
          • Onderzoek de oorzaak waarom je slecht slaapt. Ben je gespannen of gestrest, en waardoor komt dat?
          • Blijf niet woelen als je niet kunt slapen: doorbreek dit en verzet je gedachten.
          • Kijk kritisch naar je slaapritme. Misschien ga je te laat naar bed of blijf je te lang in bed liggen. Doorbreek je ritme als dit niet werkt: sta bijvoorbeeld eerder op om zo in een ander en beter passend ritme te komen.

          Lukt het je niet om zelf tot rust te komen en ervaar je klachten door slapeloosheid? Een professional van psychologie praktijk BrainNetwork kan je helpen om meer grip te krijgen op je ritme en kan je tevens helpen om meer controle te krijgen over je gedachten. Om structureel je slaap te verbeteren, is het belangrijk dat je de klachten niet alleen onderdrukt. Grip krijgen over je gedachten en begrijpen wat voor jou nodig is om tot rust te komen, helpt je om langdurig goed te slapen.

          Neem gerust contact met ons op om de mogelijkheden voor hulp bij slapeloosheid vrijblijvend te bespreken.

          Lees in onze Blog meer over Slaapklachten, wat je zelf kan doen en hoe we je kunnen helpen

            Biofeedback

            Drukke moeders: Biofeedback kan je helpen

            Samen met online magazine Mama’s schreven we onlangs een blog over Biofeedback voor drukke moeders. Een Biofeedback behandeling kan je als moeder helpen om meer rust te vinden in de alledaagse hectiek.

            Lees de hele blog op Mamas.nl.

            Biofeedback

            Wat is Biofeedback?

            Biofeedback is een moderne therapievorm die je kan helpen om meer rust te vinden in je brein en om beter om te gaan met periodes van stress. Het is een zeer effectieve behandeling bij klachten zoals stress, slaapproblemen, hoofdpijn en migraine, en een hoge bloeddruk.

            Een Biofeedback behandeling is meestal kortdurend, met vijf tot tien sessies. Het is een laagdrempelige manier om te werken aan de klachten die je ervaart. De intensiteit en de vorm van de behandeling passen we in onze praktijk BrainNetwork altijd aan op basis van je klachten. We combineren deze behandeling vaak met cognitieve gedragstherapie, zodat we je ook helpen om signalen te herkennen en daar anders mee om te gaan.

            Voor wie is een Biofeedback behandeling geschikt?

            De blog die we schreven met Mama’s richt zich specifiek op drukke moeders. In onze psychologie praktijk in Zeist spreken we regelmatig jonge moeders die vastlopen in het combineren van carrière, sociale verplichtingen en het gezin. Vaak spreken we dan over klachten die ontstaan door stress of slecht slapen.

            Bij verschillende klachten is een Biofeedback behandeling geschikt. Denk aan stress, hoge bloeddruk, slaapproblemen, vermoeidheid, spanningshoofdpijn, maag-darmproblemen, psychische problemen, nek-schouderklachten en (chronische) pijn. Klachten die kunnen ontstaan wanneer er sprake is van een verstoring in de balans van je lichaam.

            Structuur en een ritme dat bij je past zijn cruciaal om de juiste balans te vinden. Met Biofeedback leer je signalen die je lichaam geeft rondom klachten te herkennen. Je wordt getraind om deze te beïnvloeden, om zo je klachten te verminderen of te voorkomen. In onze psychologie praktijk BrainNetwork helpen we je graag: lees meer over onze Biofeedback behandeling.

              Behandeling slaapproblemen

              Slaapproblemen aanpakken: hoe doe je dat?

              Dat slaapproblemen ongezond zijn voor lichaam en geest, weten we. Wie amper een weekje minder dan zes uur per nacht slaapt, kan de werking van ruim 700 genen schaden. Reden dus om dit serieus te nemen. Er is dan ook veel onderzoek verricht naar de impact van een ongezond slaappatroon. Hoe groot de schade precies kan zijn op korte en op lange termijn is voor iedereen anders. Eén ding is duidelijk: de mogelijke impact van slaapproblemen kan zeer ernstig zijn, zoals onder andere werd gepubliceerd in de Huffington Post.

              Slaapproblemen

              Gevolgen van slaapproblemen

              Slechte concentratie, moe en chagrijnig: al na één nachtje slecht slapen kunnen de gevolgen behoorlijk hevig zijn. Herkenbaar? Je bent niet de enige. Gelukkig herstel je weer snel van deze klachten als het bij één nacht blijft. Maar voor wie deze klachten structureel worden, kunnen de consequenties groot zijn. Bij het voorkomen van structurele slaapproblemen is het belangrijk om te begrijpen waardoor je slecht slaapt en wat je anders kunt doen om rust te houden.

              Wat zijn de gevolgen van slecht slapen? We zetten ze voor je op een rijtje:

              Hongerig

              Studies hebben aangetoond dat te weinig slaap je doet hunkeren naar grotere porties en vooral naar voeding met veel vetten en koolhydraten. Wie vermoeid een route aflegt door straten vol verleiding van lekkers, grijpt dan ook onbewust veel vaker naar ongezonde dingen.

              Ongevallen

              Zes uur of minder slapen ’s nachts verdriedubbelt het risico op een verkeersongeval. Na amper één nachtje weinig slaap zwakt je oog-handcoördinatie al af. Of je nu achter het stuur zit of niet, slaaptekort tast je motoriek en coördinatie aan.

              Uiterlijk

              Schoonheidsslaapjes zijn geen fabel. Wie onvoldoende slaapt, zal er voor anderen vrijwel meteen ongelukkiger en ongezonder uitzien. Het blijkt zelfs dat chronische slaapproblemen op lange termijn bijdragen aan een snellere veroudering van de huid.

              Concentratie

              Meestal herken je het wel, dat je na een nacht slecht slapen veel minder je aandacht erbij kunt houden. Je focus en geheugen worden aangetast door slaaptekort. Goed slapen is bepalend is voor het vormen van langdurige herinneringen en draagt bij aan betere concentratie.

              Emoties

              Dat je kortaf reageert of snel geraakt bent, kan ook een gevolg zijn van slaapproblemen. Onderzoek aan de Harvard Medical School heeft aan de hand van hersenscans aangetoond dat slaaptekort het emotiecentrum in je brein tot 60 procent reactiever maakt. Hierdoor kan je emotionele gebeurtenissen minder goed relativeren. Het mogelijke gevolg is dat je behoorlijk ongecontroleerd kunt reageren.

              Zodra slaapklachten overgaan in structurele slaapproblemen kunnen de gevolgen op je functioneren groot zijn. Onderzoek heeft aangetoond dat slaapklachten, naast bovenstaande klachten, ook kunnen bijdragen aan diabetes, hart- en vaatziekten of een verslechterde vruchtbaarheid.

              Slaapproblemen

              Wat kun je zelf doen bij slaapproblemen?

              Slaapklachten en -oplossingen zijn voor iedereen anders. Er is een groot verschil tussen de gevolgen van één keer slecht slapen of structurele problemen om goed te slapen. Om te voorkomen dat een aantal slechte nachten overgaan in structurele problemen is het belangrijk dat je relativeert en je niet te druk maakt. Je lichaam en brein zijn een sterk geheel en hebben de mogelijkheid om weer snel te herstellen van een aantal slechte nachten. De volgende tips bij slaapproblemen kunnen je op weg helpen:

              1. Bewegen en sporten dragen in grote mate bij aan je mentale en fysieke gezondheid. Meer beweging draagt bij aan een betere nachtrust.
              2. Maak je niet te druk als je één nacht slecht geslapen hebt, er is geen reden om aan te nemen dat je morgen weer slecht slaapt.
              3. Probeer te begrijpen waarom je slecht slaapt. Het kan helpen om dit met iemand te bespreken.
              4. Bepaald licht, zoals dat van een tv, telefoon of tablet, activeert je brein. Dat kan ervoor zorgen dat het moeilijk is om in slaap te komen. Leg bijvoorbeeld je telefoon liever ruim voor bedtijd weg, en zet de tv wat eerder uit.
              5. Veel mensen met slapeloosheid zijn gebaat bij een vast ritme, vaste tijden waarop je naar bed gaat en een vast ritueel voor het slapengaan. Dit biedt houvast. Stel een ritme voor jezelf op en probeer je hieraan te houden.

              Behandeling van slaapproblemen

              De gevolgen van slapeloosheid kunnen groot zijn als je slaapklachten structureel zijn. Het komt helaas vaak voor en veel mensen herkennen hoe moeilijk het is om goed te slapen. Er is veel wat je zelf kunt doen, zoals we in de bovenstaande tips benoemden. Heb je echter het gevoel dat je de slaapklachten niet zelf kunt oplossen? Dan zijn er verschillende behandelingen die je daarbij kunnen helpen.

              Een slaapcoach of slaappsycholoog kan je helpen om beter te begrijpen waarom je slecht slaapt. Vervolgens kan een psycholoog samen met jou een actieplan maken om aan deze oorzaken te werken. Door middel van opdrachten en oefeningen kun je jezelf trainen om weer in een gezond slaapritme te komen.

              Daarnaast is een juiste balans in je lichaam en brein belangrijk voor een goede nachtrust. Een behandeling op basis van Biofeedback kan je helpen om beter om te gaan met druk en om beter te leren ontspannen. Biofeedback is een effectieve behandeling bij slaapproblemen, omdat het helpt om signalen die bijdragen aan slechte slaap te herkennen. Met bewustwording en herkenning kun je worden getraind om deze signalen te beïnvloeden en daarmee de klacht te verminderen. De methode kent verschillende vormen, die een laagdrempelige manier creëren om te werken aan je slaapproblemen.

              Psychologie praktijk BrainNetwork is gespecialiseerd in Biofeedback behandelingen in combinatie met coaching. In de praktijk zien we veel positieve effecten van het combineren van deze technieken, om op korte termijn een effectieve en langdurige oplossing te bieden voor slaapproblemen.

              www.brainnetwork.nl  / Bron; AD rubriek gezondheid

              Lees meer in onze Psychologie Blog