Psychische klachten uiten zich bijna altijd ook in lichamelijke klachten. Soms is die link tussen psychische klachten lichamelijke klachten duidelijk, soms ook niet. Beide klachten kunnen elkaar versterken en in stand houden. Een behandelvorm die lichaam en geest bij elkaar brengt is Biofeedback. In deze blog wordt uitgelegd wat Biofeedback is, en wat de toegevoegde waarde is bij een behandeling.
Wat is de achterliggende gedachte?
Bij psychische problemen is er sprake van een verstoring van de balans in het lichaam. Die disbalans zien we terug in lichamelijke klachten. Het hoofd, hart en lichaam zijn namelijk allemaal met elkaar verbonden. Voorbeelden van dit soort lichamelijke klachten zijn bijvoorbeeld: hoofdpijn, slaapproblemen, migraine, hartklachten of darmklachten.
Omdat het hoofd, hart en lichaam verbonden zijn, is het erg nuttig om bij een behandeling voor psychische klachten op alle drie te focussen. Een behandeling die deze drie gebieden integreert, is Biofeedback.
Maar wat is biofeedback dan precies?
Biofeedback is een behandelmethode waarbij lichaamssignalen worden gemeten met behulp van speciale apparatuur. Spierspanning, hartslag, huidgeleiding, ademhaling en huidtemperatuur zijn voorbeelden van lichaamssignalen waar je met behulp van Biofeedback inzicht in krijgt. De cliënt kan de gegevens zien op een scherm en krijgt zo inzicht op wat er precies in het lichaam gebeurt. Het effect van een nare of stressvolle gedachte is direct zichtbaar. Uiteindelijk is het doel dat de cliënt de eigen lichaamssignalen weet te herkennen, en deze daardoor ook kan controleren. Een voorbeeld: stel nou dat je erg gestrest bent voor een belangrijke presentatie voor je werk. Er komen telkens gedachten naar boven. Wat nou als het fout gaat? Wat nou als mensen mijn werk niet interessant vinden? Bij het ontstaan van dit soort stressvolle gedachten gebeurt er iets met je lichaam. Je voelt je hart misschien sneller kloppen, of je begint te zweten. Maar soms zijn die lichamelijke signalen niet makkelijk op te merken. Biofeedback geeft je dan inzicht in wat er precies in je lichaam gebeurt en wat jouw persoonlijke signalen zijn, zodat je die later kunt herkennen.
Verschillende vormen
Biofeedback lijkt nogal een breed begrip, en dat klopt. Onder Biofeedback vallen namelijk verschillende typen, afhankelijk van het type lichaamssignaal waarnaar wordt gekeken. Onder Biofeedback vallen bijvoorbeeld Hartcoherentietraining en Neurofeedback. Waar Hartcoherentietraining zich richt op hartritmevariatie (HRV), focust Neurofeedback zich op hersengolven die verstoord zijn. Neurofeedback wordt binnen de praktijk als aparte behandelmethode gezien, maar is dus eigenlijk een vorm van Biofeedback.
Voor welk type klachten kan biofeedback helpen?
Biofeedback is een behandelvorm die bij verschillende typen klachten kan helpen. Biofeedback is bijvoorbeeld effectief gebleken bij angstklachten (Goessl et al., 2017), stemmingsklachten en pijn (Thabrew, 2018), maar ook bij migraine (Nestoriuc et al., 2007), ADD/ADHD en hoge bloeddruk (Biofeedback Vereniging Nederland, 2021). De effectiviteit van de behandeling is bevonden bij verschillende leeftijdsgroepen.
Het mooie van Biofeedback is dat je oefeningen leert die je zelf thuis toe kan passen, zelfs na afloop van het behandeltraject. Hierdoor heb je minder kans dat de klachten weer terugkomen. Daarnaast is biofeedback heel concreet en inzichtelijk, dat geeft mensen vaak een duidelijk tool om mee te werken.
Biofeedback in combinatie met gesprekstherapie
Biofeedback kan worden gecombineerd met andere therapieën, bijvoorbeeld met Cognitieve Gedragstherapie (CGT). Op die manier leer je niet alleen de signalen te herkennen, maar ook hoe je daar anders mee om kunt gaan. Daarom combineren we deze twee therapievormen in onze praktijk vaak met elkaar.
Ben jij op zoek naar een psycholoog in de omgeving Zeist of Soest die lichaamsgericht werkt? Of ben je benieuwd of Biofeedback iets voor jou is? Bij psychologenpraktijk BrainNetwork helpen we je graag. Neem vrijblijvend contact met ons op, dan kunnen we kijken naar de mogelijkheden voor jou.
Zoek je iemand die die gespecialiseerd is biofeedback in een andere omgeving, dan de Utrechtse Heuvelrug, neem dan een kijkje op de site van de Biofeedback Vereniging Nederland. Daar vind je alle Biofeedback therapeuten in Nederland
Literatuur
Goessl, V. C., Curtiss, J. E., & Hofmann, S. G. (2017). The effect of heart rate variability biofeedback training on stress and anxiety: a meta-analysis. Psychological Medicine, 47(15), 2578–2586. https://doi.org/10.1017/s0033291717001003
Nestoriuc, Y., & Martin, A. (2007). Efficacy of biofeedback for migraine: A meta-analysis. Pain, 128(1), 111–127. https://doi.org/10.1016/j.pain.2006.09.007
Pizzoli, S. F. M., Marzorati, C., Gatti, D., Monzani, D., Mazzocco, K., & Pravettoni, G. (2021). A meta-analysis on heart rate variability biofeedback and depressive symptoms. Scientific Reports, 11(1). https://doi.org/10.1038/s41598-021-86149-7
Thabrew, H., Ruppeldt, P., & Sollers, J. J. (2018). Systematic Review of Biofeedback Interventions for Addressing Anxiety and Depression in Children and Adolescents with Long-Term Physical Conditions. Applied Psychophysiology and Biofeedback, 43(3), 179–192. https://doi.org/10.1007/s10484-018-9399-z
Wat is Biofeedback standaard. (2021, 15 maart). Biofeedback Vereniging Nederland. Geraadpleegd op 17 februari 2022, van https://biofeedbackvereniging.nl/wat-is/wat-is-biofeedback-standaard/
Wellicht heb je er al eens van gehoord: de polyvagaaltheorie. Deze theorie gaat ervan uit dat ons zenuwstelsel meerdere verdedigingsstrategieën hanteert wanneer we stress ervaren. Denk aan vechten, vluchten of bevriezen. We kiezen de reactie bij stress onvrijwillig: deze wordt onbewust aangestuurd door het zenuwstelsel – en verschilt per persoon. Het doorgronden van de respons die bij jou optreedt, kan helpen om problemen aan te pakken. We lichten je er graag meer over toe in dit artikel.
De belangrijke werking van ons zenuwstelsel
In ons lichaam zijn er allerlei systemen in werking, waaronder het zenuwstelsel: een netwerk van zenuwcellen dat met elkaar verbonden is. Het zenuwstelsel heeft een belangrijke werking binnen ons lichaam. Je kunt het zien als een netwerk waarbij informatie van de hersenen naar verschillende delen van het lichaam wordt gestuurd, en andersom. Zo lukt het ons om de zintuigen te gebruiken of om de spieren aan te sturen.
We spreken van het animale zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel. Het animale zenuwstelsel staat in verbinding met je gedachten en vrije wil. Je kunt bijvoorbeeld ja-knikken wanneer je dat wilt: dit stuur je zelf aan. Anderzijds is er het autonome zenuwstelsel, dat automatisch functioneert. Het regelt de zaken in je lichaam waarover je niet hoeft na te denken, zoals je spijsvertering en het kloppen van je hart.
Polyvagaaltheorie: ‘de wetenschap van veiligheid’
Ons autonome zenuwstelsel treedt ook in werking bij stressprikkels: het herkent gevaar en zoekt een passende omgangsvorm. De polyvagaaltheorie, waarbij ‘poly’ staat voor ‘meer’, gaat ervan uit dat ons zenuwstelsel verschillende verdedigingsstrategieën hanteert wanneer we stress ervaren.Deze theorie is ontwikkeld door Stephen W. Porges. Het wordt ook wel ‘de wetenschap van veiligheid’ genoemd, waarmee we een verklaring hebben voor de werking van het autonome zenuwstelsel bij stress, trauma of angst (onveilig voelen).
Polyvagaaltheorie: drie systemen bij veiligheid of onveiligheid
We kennen allemaal de zogenoemde vecht-of-vluchtreactie (fight or flight), evenals de bevriezing (freeze). Volgens de polyvagaaltheorie kiezen we niet vrijwillig voor één van de twee reacties bij de dreiging van gevaar, maar wordt deze systematisch bepaald door ons zenuwstelsel. Kortom: het zenuwstelsel kiest wat er op een bepaald moment het best is om onze veiligheid te waarborgen.
Er zijn volgens de polyvagaaltheorie drie systemen waar we naar kunnen handelen, die werken als een hiërarchische ladder. Eén systeem betreft een veilige situatie, twee systemen betreffen een onveilige situatie. Werkt het bovenste systeem niet? Dan ga je een traptrede omlaag. Werk het middelste systeem ook niet? Dan zak je nog een trede. Is het gevaar voorbij? Dan kun je weer een trede omhoog.
Deze systemen bevinden zich binnen ons zenuwstelsel op verschillende plekken in het lichaam en werken ieder op een eigen manier. Hieronder vind je de benamingen van de drie systemen, waarna we verder ingaan op de precieze werking.
1. Ventrale vagale systeem
Treedt op als we ons veilig voelen, Social Engagement System. Dit maakt dat je sociaal kunt zijn, kunt verbinden en creatief kunt zijn
2. Sympathisch systeem
Treedt op als we ons (enigszins) onveilig voelen en kan een vecht-of-vluchtreactie in gang zetten
3. Dorsale vagale systeem
Treedt op als we ons (sterk) onveilig voelen en kan leiden tiot een bevriesreactie
1) Bovenste systeem: Ventrale vagale systeem
Binnen de ordening van systemen volgens de polyvagaaltheorie, wordt het bovenste systeem geregeld door de ventrale nervus vagus. De ventrale nervus vagus is onderdeel van het parasympatische zenuwstelsel (aansturing van tot rust komen, maar ook bevriezing), en loopt van het hart en de borst naar het gezicht en de kaken. Deze gezicht-hartverbinding zorgt voor de mogelijkheid tot betrokkenheid. Dit is binnen ons zenuwstelsel een relatief nieuw ontwikkeld systeem, dat niet altijd heeft bestaan in ons lichaam.
Middels dit systeem, ook wel het Social Engagement System genoemd, kun je verbinding aangaan. Je gaat de connectie aan met anderen of met jezelf. Het lukt je om zaken op te lossen of om hulp te vragen. Dit is mogelijk als je je veilig voelt en er geen gevaar of stress aanwezig is.
Onze aandacht is in het bovenste systeem dus gericht op verbinding. Dit organiseren we middels co-regulatie: noodzakelijk in ons leven voor troost, geruststelling en veiligheid. Co-regulatie vindt met name plaats tussen baby’s en jonge kinderen met hun ouders: het zenuwstelselsysteem is nog niet (voldoende) ontwikkeld, en kleine kinderen kunnen zichzelf niet reguleren. Een kind leert zelfregulatie via de ouder. Co-regulatie vindt ook plaats bij volwassenen: in positieve relaties met je partner, familieleden, vrienden of collega’s. Een luisterend oor, iemand die je goed aankijkt of een arm om de schouder kan veel goeds teweegbrengen.
2) Middelste systeem: Sympathisch systeem
Het middelste systeem wordt geregeld door activatie van het sympathische zenuwstelsel (aansturing van actie, in beweging komen). Zodra er een stressvolle situatie ontstaat (wat bij iedere persoon door iets anders kan worden getriggerd!), komen onder andere adrenaline en cortisol vrij in je lichaam. Je hartslag neemt toe en je bloeddruk verhoogt. Het sympathische zenuwstelsel stelt ons in staat om actie te ondernemen: dit is het gaspedaal van je lichaam.
Soms is deze staat wenselijk. Het maakt bijvoorbeeld dat we kunnen rennen om snel een trein te halen. Echter kan deze staat ook optreden wanneer er een stressprikkel ontstaat op een moment dat dit voor jou niet wenselijk is. Bijvoorbeeld als je je tijdens je vrije dag druk maakt over problemen op je werk.
Je wordt alert en voelt meer energie: je lichaam maakt zich klaar om te vechten of vluchten bij stress. In de moderne samenleving hoeven we meestal niet daadwerkelijk te vechten of vluchten, maar wel uiten we een gedragsverandering: we komen gestrest, geagiteerd of gehaast over.
3) Onderste systeem: Dorsale vagale systeem
Tot slot is er de onderste trede, die wordt geregeld door de dorsale nervus vagus. De dorsale nervus vagus is (net als de ventrale nervus vagus, het bovenste systeem) onderdeel van het parasympatische zenuwstelsel, en bevindt zich met name wat dieper in je lichaam, in de buik. Dit is binnen ons zenuwstelsel het oudste systeem, dat al in de oertijd heeft bestaan in ons lichaam. Het regelt tevens het rusten en verteren van voedsel, evenals de bevriezingsreactie.
Het bewustzijn wordt uitgeschakeld in het onderste systeem, het lichaam spaart energie en het beschermt je tegen lichamelijke en psychische pijn. Het wordt gezien als een bewustzijnsverlagingsstrategie of overlevingsstrategie om te doen alsof je dood bent: het lichaam trapt volledig op de rem. Denk maar aan een gevangen muis die voor dood speelt in de bek van een kat. De muis is niet dood, maar zijn zenuwstelsel zet deze reactie in werking om de overlevingskans te vergroten.
Je komt in dit onderste systeem terecht wanneer het middelste systeem niet voldoende effectief is volgens het zenuwstelsel. Dit gebeurt bij dreigende situaties, bijvoorbeeld wanneer je getuige bent van een ongeval. Bij trauma zie je dit als iemand dissocieert. Maar ook bij minder levensbedreigende situaties treedt dit systeem op: wanneer je een presentatie moet geven en plotseling alles bent vergeten, of wanneer je onverwachts voor het blok wordt gezet. Je bevriest.
Schuiven tussen de systemen door het zenuwstelsel
Nu je de drie systemen kent, is het naar de polyvagaaltheorie belangrijk om te benadrukken dat je stapsgewijs schuift tussen deze systemen. Stel dat je plotseling door collega’s voor het blok wordt gezet en bevriest: dat is het onderste systeem. Vervolgens schuif je naar het middelste systeem: je zit vol adrenaline, je bent boos op je collega’s en neemt het ze kwalijk. Wellicht uit je je irritatie. Pas daarna kun je weer terechtkomen in het bovenste systeem: je voelt je weer sociaal en veilig – al kan dat wellicht even duren.
Systeem twee en drie: sociale verbinding is moeilijk
Sociale verbinding is belangrijk voor de mens. We hebben het nodig om ons veilig te voelen en om stabiliteit te ervaren. Veiligheid en betrokkenheid zijn essentieel voor gezondheid, groei en herstel.
In het eerste systeem (ventrale vagale systeem) lukt het om sociale verbinding plaats te laten vinden. In het tweede en derde systeem (sympathisch systeem en dorsale vagale systeem) zijn we die verbinding echter kwijt, omdat het risico om verbinding aan te gaan te groot is. Het is moeilijk om contact te zoeken of om hulp te vragen, en de mensen om je heen komen bedreigend op je over. Daarom is het nadelig om je (vaak) in de onderste twee systemen te bevinden. Je mist de sociale verbinding, terwijl deze juist zo essentieel is in ons leven.
Reactie op stress of trauma: per persoon verschillend
In de polyvagaaltheorie wordt benadrukt dat de reactie op stress of trauma per persoon verschillend is. Allereerst verschilt de inhoud van een trauma of stressvolle situatie voor iedereen. Waar de één na een ongemakkelijke ontmoeting met een nieuwe kennis voortaan vreest voor het leren kennen van nieuwe mensen, denkt de ander daar nooit meer over na.
Verder kies je onvrijwillig voor een bepaalde reactie binnen de systemen die we hierboven beschreven: het zenuwstelsel bepaalt dit voor jou. Je kiest dus niet bewust voor een mobiliserende vecht-of-vluchtreactie of juist een immobiliserende bevriesreactie bij stress of onveiligheid. Hier heb je zelfs geen invloed op. Nog voordat je bewust kunt redeneren over een bepaalde reactie, heeft je zenuwstelsel al gehandeld door een inschatting te maken van het mogelijke gevaar. Bij sommige mensen creëert een trigger vanuit de omgeving een vecht-of-vluchtreactie, maar andere mensen bevriezen door diezelfde trigger.
Vanuit welk systeem je zenuwstelsel reguleert bij bepaalde situaties, wordt gedurende ons leven ingericht. Soms al op jonge leeftijd. Door vroegkinderlijk trauma of een gebrek aan co-regulatie (iets aangedaan of verwaarlozing) schiet iemand gedurende de rest van het leven snel in systeem twee of drie: de houding om te vechten of vluchten, of te bevriezen. Ook trauma of langdurige stress op latere leeftijd heeft een negatieve invloed: het zenuwstelsel staat alerter afgesteld, en schiet sneller in systeem twee of drie. Gevaar wordt bij triggers sneller (soms te snel) gedetecteerd en overlevingsresponsen worden sneller (soms te snel) geactiveerd.
In het dagelijks leven: hevigere reacties op stress dan nodig
Trauma, langdurige stress of een gebrek aan co-regulatie maakt dus dat ons lichaam sneller overschakelt naar een systeem voor een onveilige situatie. Echter kan dit ook optreden zonder zoiets te hebben meegemaakt. Ons lichaam reageert op stress: dit is een oeroud systeem. Maar waar er in de oertijd nog reële gevaren waren waartegen we echt moesten vechten, vluchten of bevriezen, is dat in de moderne samenleving nog maar nauwelijks het geval. Toch handelt ons zenuwstelsel nog altijd snel en heftig op stressvolle situaties – ook als deze niet levensbedreigend zijn. Dit gebeurt nu eenmaal onvrijwillig en onbewust: zo’n grote invloed oefent het zenuwstelsel uit op jouw gevoelens en gedrag.
Die intense lichamelijke reactie vanuit het zenuwstelsel kan erg vervelend zijn in het dagelijks leven. Zo kan de vecht-of-vluchtreactie al optreden als je een mailtje krijgt van je baas of als je partner iets onaardigs zegt. Er is geen wezenlijk gevaar, maar je lichaam reageert wel op deze manier. Dit maakt het vervolgens weer moeilijk om sociale verbinding aan te gaan, wat je somber kan maken.
Polyvagaaltheorie: visie bij behandeling door een psycholoog
Ben je benieuwd welke rol de polyvagaaltheorie kan spelen in een behandeling door de psycholoog? Bij verschillende klachten kan de visie van deze theorie een rol spelen, waaronder stress of burn-out, angst, trauma en depressie. Maar ook wanneer je niet goed in je vel zit of het idee hebt dat je vastloopt in het leven. Bij psychologenpraktijk BrainNetwork werken we bij bepaalde klachten vanuit de visie van de polyvagaaltheorie.
Het hanteren van deze visie werkt op verschillende manieren. Zo wordt in de polyvagaaltheorie vooropgesteld dat een gevoel van veiligheid cruciaal is voor genezingsprocessen, evenals het leiden van een prettig en gezond leven. Co-regulatie en verbinding spelen hierin een hoofdrol. Het ontbreken van dit veiligheidsgevoel, en daarbij een gebrek aan het verkeren in het bovenste systeem (ventrale vagale systeem), kan leiden tot psychische aandoeningen en lichamelijke ziekten.
Hier wordt door de polyvagaaltheorie gehoor aan gegeven: de behoefte aan een veiligheidsgevoel wordt in acht genomen, zoals ook door de psychologen bij BrainNetwork wordt gedaan in de behandeling. We kunnen je helpen om op de juiste manier op zoek te gaan naar een gevoel van veiligheid. Zo kunnen we aan de slag gaan met het leren van co-reguleren, mocht dit bij jou niet goed zijn ontwikkeld in je jonge jaren. Binnen de veilige therapeutische relatie kun je hierin groeien. Tevens vinden we het belangrijk om in onze praktijkruimte een veilige omgeving te creëren.
Verder biedt de polyvagaaltheorie een verklaring voor de werking van ons autonome zenuwstelsel bij stress of burn-out, angst, trauma en depressie. Deze inzichten kunnen worden toegepast tijdens een behandeling. Zo kunnen we onderzoeken welke responspatronen er bij jou optreden, en op welk moment. De patronen kunnen bijvoorbeeld optreden bij ervaringen van niet-vertrouwen of triggers voor traumatische gebeurtenissen in het verleden. Het herkennen van de patronen in het verloop van de drie systemen geeft belangrijke inzichten over jezelf, wat jouw triggers zijn en de manier waarop je met triggers omgaat.
Met oefeningen en opdrachten lukt het je stukje bij beetje om de patronen die optreden te veranderen: we creëren nieuwe patronen van veiligheid en verbinding, die het gevoel van onveiligheid vervangen. Hier ligt de focus juist op het invullen wat jou weer in het positieve, veilige systeem brengt. Dit lukt bijvoorbeeld door zelfregulatie: rustig en vanuit de buik ademhalen of meditatie. Maar ook biofeedback en neurofeedback kunnen hier goed bij helpen. Ook co-regulatie binnen voedende relaties werkt, zoals (leren om te durven vragen naar) een goed gesprek of een knuffel van een dierbare. Wat het best werkt, ligt voor iedereen weer anders – en kunnen we achterhalen.
Het wordt tijdens en na de behandeling steeds makkelijker om in verschillende situaties terug te schakelen naar het bovenste, veilige systeem. Je gevoel van continue alertheid neemt af en je kunt weer tot rust komen (afstappen van systeem twee); of je komt juist weer in een flow terecht en hebt niet langer het idee dat je stilstaat (afstappen van systeem drie). Dit maakt dat je je leven op een betere manier kunt inrichten, en dat je je socialer, creatiever, vrijer, optimistischer en veerkrachtiger voelt.
Meer over de Polyvagaaltheorie
In onderstaande animatiefilmpje van Mindmadeeasy wordt in 6 minuten uitgelegd hoe de Polyvagaal Theorie in elkaar steekt.
Heb je vragen over de polyvagaaltheorie of wil je weten hoe we dit toepassen in onze behandelingen? Neem direct contact op of lees in onze psychologie blog meer over onze behandelingen:
Neurofeedback is een opkomende en “nieuwe” behandeling, maar gaat eigenlijk al terug tot ongeveer 1960. De geschiedenis aan onderzoekers in dit veld […]
Psychische klachten uiten zich bijna altijd ook in lichamelijke klachten. Soms is die link tussen psychische klachten lichamelijke klachten duidelijk, soms ook […]
Wellicht heb je er al eens van gehoord: de polyvagaaltheorie. Deze theorie gaat ervan uit dat ons zenuwstelsel meerdere verdedigingsstrategieën hanteert wanneer […]
Je hebt er misschien al eens van gehoord: EMDR. Dit is een type therapie voor mensen die last hebben en blijven houden van de gevolgen van een schokkende, stressvolle ervaring. Voorbeelden zijn geweldsincidenten, seksueel misbruik, brand of een ongeval. EMDR therapie helpt om beter om te kunnen gaan met de traumatische gebeurtenis. Hoe werkt EMDR precies en bij welke klachten is deze behandeling effectief? Lees ons artikel om er meer over te weten te komen.
De impact van stressvolle en traumatische gebeurtenissen
Veel mensen maken een heftige gebeurtenis mee in hun leven. Heftige, stressvolle ervaringen gaan gepaard met veel emotie. Dit kan een grote impact maken op iemands leven, waarbij er psychische klachten kunnen ontstaan. De herinnering aan de gebeurtenis en de daaraan gekoppelde emoties worden namelijk opgeslagen in je langetermijngeheugen in je hersenen, zowel in het fysieke als het mentale systeem.
In de vorm van flashbacks of nachtmerries met angstige, levendige beelden kan de herinnering telkens terugkomen. De flashbacks vinden daarbij vaak plaats op onverwachte momenten. De hevige emoties komen weer naar voren en dit heeft impact op je functioneren. Je kunt je angstig, gespannen en somber voelen, of lichamelijke klachten en slaapproblemen ervaren. Je gaat situaties waarin je stress ervaart vermijden, in de hoop om de herinnering uit de weg te kunnen gaan. Dit kan ervoor zorgen dat de angst steeds groter wordt.
Het is belangrijk om de schokkende ervaring goed te verwerken en de bijbehorende emoties te verminderen. Met de behandelmethode EMDR worden de klachten door een traumatische ervaring verminderd: het wordt eenvoudiger om met de herinnering om te gaan. Het trauma wordt verwerkt met EMDR therapie, waardoor klachten zoals prikkelbaarheid, over-alertheid en nachtmerries verdwijnen. Angst en spanning nemen af, de hevige emoties kunnen beter worden losgelaten, en er komt weer rust terug in het lichaam en brein.
Voor wie is EMDR therapie?
EMDR wordt al langer toegepast in de behandeling voor PTSS (posttraumatische stressstoornis), en is hier bewezen effectief. Sterker nog, in de behandeling voor PTSS wordt EMDR in de richtlijnen als een van de eerste keuze behandelingen genoemd.
Vandaag de dag wordt EMDR therapie steeds breder toegepast. Zo kan een EMDR behandeling zeer effectief zijn bij angst- en paniekklachten, fobieën, depressies, chronische pijnen, stemmingsproblemen, persoonlijkheidsstoornissen en eetstoornissen. Er is hier namelijk ook vaak sprake van een verband tussen een klacht en een gebeurtenis. Emotioneel beladen herinneringen kunnen bij deze klachten tevens een grote rol spelen, waarbij EMDR als onderdeel van een groter behandeltraject kan helpen bij de verwerking van deze emoties. Ook bij onze psychologie praktijk BrainNetwork passen we EMDR op deze manier toe.
Hoe werkt een EMDR behandeling?
Ben je benieuwd hoe een EMDR behandeling precies in z’n werk gaat? We lichten het hieronder toe.
EMDR is kort voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Het gaat om een gestructureerde behandelingsmethode, waarbij je wordt gevraagd om aan de schokkende herinnering te denken, en de EMDR therapeut vervolgens een ‘afleidende’ stimulus toevoegt. Zoals de naam van de therapie doet vermoeden, gaat deze stimulus in op oogbewegingen. Het kan bijvoorbeeld gaan om de bewegende hand van de therapeut, die met de ogen moet worden gevolgd. Een andere stimulus is een bewegend lichtje, of een afleidend geluid dat via een koptelefoon wordt afgespeeld.
De EMDR therapeut stuurt je bij de start van de behandeling naar de stressvolle, traumatische gebeurtenis, waarbij er wordt gevraagd naar de gedachten, gevoelens en emoties die de gebeurtenis oproept. Je gaat hierbij terug naar het naarste moment om aan te denken. Deze herinnering wordt zo levendig mogelijk gemaakt tijdens de behandeling, om de associaties, beelden, gedachten en gevoelens die te maken hebben met de gebeurtenis op te halen. Bij het bekijken van het beeld van de schokkende gebeurtenis en de bijbehorende emoties, wordt de afleidende stimulus steeds kort toegevoegd. Hiertussen wordt rust genomen, waarbij de therapeut peilt welke gevoelens en gedachten er spelen.
Aan het begin van de behandeling zijn de emoties, gevoelens en gedachten zwaar en intens, maar de EMDR therapeut gaat net zo lang door met de stimuli totdat de herinnering neutraal aanvoelt. Er wordt een keten van associaties en gedachten opgeroepen, waar steeds weer een stimulus aan wordt toegevoegd. Op die manier kunnen de gevoelens en emoties die erbij opspelen afnemen en kan men los kan komen van de emotionele verbinding met de gebeurtenis: zo ziet het verwerkingsproces eruit bij EMDR. Het voelt bijvoorbeeld alsof de herinnering ver weg wordt gestopt, of ver in het verleden heeft plaatsgevonden.
Hoe kan dit verwerkingsproces nu precies gebeuren? Hoe het precies werkt in niet geheel duidelijk, daar wordt nog steeds onderzoek naar gedaan. Een van de theorieën is dat tijdens de EMDR behandeling de herinnering wordt opgehaald uit het langetermijngeheugen en actief wordt in het werkgeheugen. Doordat het werkgeheugen veel informatie tegelijkertijd moet verwerken, door te denken aan de herinnering én door te letten op de stimulus raakt het werkgeheugen overbelast. Er blijft minder werkgeheugen vrij voor het opslaan van de herinnering en de bijbehorende gevoelens. Hierdoor vervagen de hevige emoties die opspelen bij de herinnering: de ervaring rondom de herinnering wordt minder sterk.
Het effect van EMDR therapie
EMDR therapie wordt vaak als intens ervaren. De reden hiervoor is dat de nare herinnering op levendige wijze wordt opgehaald tijdens de behandeling. EMDR werkt snel en is krachtig. Mensen merken vaak snel dat de spanning tijdens de sessie afneemt. Met EMDR kunnen grote vooruitgangen worden geboekt.
Na de EMDR behandeling is het minder heftig om aan de schokkende ervaring terug te denken. Het gevoel van bijvoorbeeld machteloosheid, onveiligheid of schuld nemen af, waardoor klachten in het dagelijks leven minder worden. EMDR therapie kan je helpen om de gebeurtenis te verwerken en achter je te kunnen laten, waarmee je de controle over je leven terugkrijgt.
Kwalitatieve therapeut voor EMDR behandeling
De kwaliteit van een EMDR behandeling is belangrijk. Door een behandeling te volgen bij een gespecialiseerde EMDR therapeut, boek je de juiste vooruitgang op de langere termijn. Bij psychologen praktijk BrainNetwork helpen we je hier graag bij. Wil je weten of EMDR iets voor jou kan betekenen in het verminderen van je klachten? Neem vrijblijvend contact op.
In ons dagelijks leven hebben we veel verplichtingen en zijn we vaak druk. Stress ligt op de loer. Als je regelmatige of chronische stress ervaart, kan dit leiden tot verschillende klachten. Stressklachten kunnen overgaan in een burn-out: een uitputtingstoestand van je lichaam en geest, waarbij er voor een langere tijd sprake is van overspannenheid. Als je een burn-out hebt, wil je hier natuurlijk weer zo snel mogelijk van herstellen. Hoe herstel je van een burn-out? We leggen je er graag meer over uit in deze blog.
Wat is stress en wat is een burn-out?
Een burn-out kan ontstaan uit het langdurig ervaren van stress. Het is niet erg om soms stress te ervaren. Dit heeft zelfs een functie: het brengt je lichaam in paraatheid en zorgt voor alertheid. Als je te veel of vaak stress ervaart, is het belangrijk om stress aan te pakken.
Verschillende hersengebieden leiden onder chronische stress: deze gebieden trekken zich terug en krimpen. Dit gebeurt allereerst bij de prefrontale hersenschors, te vinden achter je voorhoofd. Het gebied helpt je met het stellen van prioriteiten, plannen en het in toom houden van paniek en verleidingen. Chronische stress heeft als gevolg dat je slechter kunt plannen en minder concentratie hebt. Ook de hippocampus krimpt bij langdurige stress, wat nadelige gevolgen heeft voor je geheugen. Verder raakt de amygdala overactief door chronische stress, wat ervoor zorgt dat je angstiger en agressiever kunt reageren.
Stress en de bijbehorende klachten, zoals prikkelbaarheid en concentratieproblemen, kunnen overgaan in een burn-out. Bij een burn-out is er sprake van een uitputtingstoestand van lichaam en geest, waarbij het gaat om langdurige overspannenheid. De naam maakt al duidelijk: je voelt je opgebrand, als gevolg van langdurige stress.
Een burn-out komt voort uit omgevingsfactoren, zoals stress door je werk, school of thuissituatie. Dit kan voor iedereen anders zijn, net zoals onze stressgevoeligheid verschilt. Verder kunnen je persoonlijke eigenschappen een rol spelen, zoals perfectionisme, onzekerheid, een groot verantwoordelijkheidsgevoel, of competitief, ambitieus of prestatiegericht zijn.
Wat ervaar je bij een burn-out?
Je kunt verschillende mentale klachten ervaren bij een burn-out. Bij een burn-out zijn er meerdere klachten aanwezig. We zetten er een aantal op een rijtje:
Oververmoeidheid en uitputting
Slaapproblemen: onrustige slaap, evenals wakker liggen en piekeren
Concentratieproblemen
Prikkelbaarheid
Emotionele labiliteit
Controleverlies en het maken van fouten
Een gejaagd gevoel ervaren
Daarnaast is er de kans op en het gevaar voor extremere klachten, zoals letterlijk instorten, het ontwikkelen van stemmings- en angststoornissen, problemen met het immuunsysteem en andere fysieke aandoeningen in bijvoorbeeld de borst, nek, rug, maag of darmen.
Bij een burn-out is het moeilijk om het dagelijks functioneren uit te kunnen voeren. Je bent snel overprikkeld, ook kleine taken kunnen al een enorme opgave zijn. Dat maakt dan ook dat het vrijwel onmogelijk is om met een burn-out door te gaan. Als er een burn-out is geconstateerd, is het belangrijk om hiervan te herstellen.
Luisteren naar je lichaam bij burn-out herstel
Een belangrijke, eerste fase voor het herstel van een burn-out is het luisteren naar je lichaam. Een burn-out ontstaat niet zomaar, maar geleidelijk. Het is het gevolg van het ervaren van langdurige stress. Vaak is er de neiging geweest om de klachten te negeren en gewoon door te gaan, soms voor een lange periode. Er is voorbijgegaan aan de signalen van het lichaam (de zogenoemde psychofysiologische reacties), zoals een hoge ademhaling, verhoogde spierspanning of een hoge hartslag. Je ziet het toegeven aan je gevoel als falen: je stopt het liever weg.
Om van een burn-out te herstellen, is het essentieel om naar het lichaam te luisteren. Dat kan zich uiten in flinke huilbuien. Verder heeft het lichaam rust nodig voor het herstel. Stop deze vraag van je lichaam niet langer weg. Voel wat je lijf voelt en kom tot stilstand, hoe moeilijk dat ook is. Zo kun je terugschakelen uit die hoge versnelling. Wat wil je lichaam je echt vertellen? Deze herkenning van signalen is een belangrijke stap om weer contact te maken met het lichaam: dat heb je nodig voor burn-out herstel.Bij psychologie praktijk BrainNetwork bieden we hulp bij genezing van een burn-out. We richten ons op het gevoel van je lichaam: je leert om hier beter naar te luisteren en controle terug te krijgen. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Biofeedback is een goede behandeloptie, waarin je leert om de signalen van je lichaam te herkennen. Verder kan Psychomotorische therapie effectief zijn, om je eigen grenzen beter te leren herkennen.
Burn-out behandeling: wat heb je verder nodig?
Het luisteren naar je lichaam is een eerste stap bij burn-out herstel, gericht op het verminderen van de klachten die je ervaart. Dit is een interne stap, waarbij je teruggaat naar je gevoel. Ook externe factoren spelen een rol bij het herstel. Zoals psycholoog H. Freudenberger schreef in 1974, heb je bij burn-out herstel rust, veiligheid en sociale steun nodig.
Ga spanningen uit de weg: spanningsreductie is van belang. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat ziekteverlof van je werk nodig is voor de genezing, als hier de grootste triggers van de burn-out liggen. Verder is het belangrijk om te communiceren met je omgeving: je kunt sociale steun goed gebruiken, waarbij er de tijd wordt genomen voor diepgaande gesprekken over het gevoel. Je kunt hierbij tevens denken aan therapie met een psycholoog voor een burn-out behandeling.
Plezier maken kan je afleiden van de burn-out en helpt om positieve gevoelens te ervaren. Probeer leuke dingen te doen, zeker op de dagen dat het wat beter gaat. Bepaal hierin zelf wat je leuk vindt: voor de een is dat sporten, voor de ander rustig een boek lezen. Het kan je opbeuren en geeft je dagen meer invulling. Voel je hierover dan ook niet schuldig tegenover bijvoorbeeld je werkgever: genieten helpt juist bij de genezing.
Burn-out herstel: tijd en toekomstbeeld
Wees je er verder van bewust dat het herstellen van een burn-out tijd kost en intens kan verlopen. Het is helaas niet in een paar dagen of weken opgelost. Daarom is het zaak om de tijd voor de genezing te nemen, om volledig te kunnen herstellen.
Er moeten oplossingen worden bedacht voor de problemen en triggers waar je tegenaan loopt. Mogelijk veranderen in het herstelproces je waarden en houdingen, bijvoorbeeld ten aanzien van je baan en levensstijl. Het kan daarbij zo zijn dat er grotere veranderingen in je leven nodig zijn om problemen in de toekomst te voorkomen. Denk aan het aannemen van een andere dag- of slaapstructuur, meer tijd nemen voor ontspanning, werken op andere tijdstippen om files te vermijden, of zelfs zoeken naar een andere, beter passende baan die meer voldoening geeft.
Ook op persoonlijk vlak zijn er aanpassingen waar je aan kunt denken. Zo doe je er goed aan om minder perfectionistisch te zijn, vaker nee te zeggen en minder streng voor jezelf te zijn. Op die manier creëer je meer balans in je leven. Als je hier professionele hulp bij kunt gebruiken, kun je naast andere burn-out behandelingen denken aan Hartcoherentie training. Hierbij versterk je je mentale veerkracht, door de communicatie tussen je hart en je hersenen te beïnvloeden. Je hart en je hersenen communiceren continu met elkaar: deze communicatie kun je op positieve wijze beïnvloeden, om beter om te gaan met stress en meer controle te houden.
We helpen je graag in onze praktijk BrainNetwork: neem vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken voor burn-out herstel.
Yes, ik maak een fout! Ik faal niet, maar ik baal.
Iedereen kent het in zeker mate wel, de angst om te falen. Steeds meer jongeren hebben hier echter zoveel last van, dat het ze belemmert in school of in sociaal contact. Dat heeft vaak allerlei angst- en/of stemmingsklachten als gevolg. Mogelijk hebben meer jongeren faalangst door de vele keuzes die ze tegenwoordig hebben, maar ook door de perfecte plaatjes op social media. Wat is faalangst nu eigenlijk en wat kun je eraan doen als het je belemmert in het dagelijks functioneren?
Wat is faalangst?
Als je kijkt naar de betekenis van falen, zie je: ‘tekort schieten, fouten begaan, afgaan, in gebreken blijven’. Je zou denken dat dit hele menselijke gedragingen zijn, want iedereen maakt wel eens een fout of schiet wel eens te kort. Toch vinden veel jongeren het moeilijk als ze dit gedrag laten zien. Sommigen vinden het maken van een fout of iets verkeerd doen zelfs zo moeilijk, dat ze er bang van worden en hierdoor situaties gaan vermijden of klachten krijgen, zoals hoofdpijn, maag- en darmklachten of slaapproblemen.
Als je jezelf hierin herkent, dan behoor je mogelijk tot de 1 op de 5 middelbare scholieren die last heeft van een vorm van faalangst. Faalangst kan zich uiten op drie vlakken: sociaal, cognitief en/of motorisch. Daar leggen we je meer over uit in deze blog: Wat is faalangst en wat kan ik eraan doen? Belangrijk om goed de signalen van je lichaam te begrijpen. We stellen vaak niet reële eisen aan ons zelf. Als je daar niet op reageert kan een Faalangst kan over gaan in stressklachten of burn-out.
Wanneer krijg je faalangst?
Wat de reden is dat de ene jongere wel last heeft van angstklachten en de andere niet, kan verschillend zijn. Onderliggend kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een negatief zelfbeeld of het stellen van hoge eisen aan jezelf. Falen op zich hoeft geen reden te zijn voor het ontstaan van faalangst. De ervaringen die iemand heeft opgedaan, reacties van anderen, cognitieve schema’s en gebrek aan zelfvertrouwen spelen hierin een belangrijke rol.
Zoals we al eerder noemden, en belangrijk vinden om te herhalen: het is menselijk dat we niet alles perfect kunnen. Toch denken jongeren met faalangst hier anders over. Meestal voelt het voor een jongere met faalangst die bijvoorbeeld een fout maakt als direct falen als geheel, als persoon. Jongeren met faalangst denken dan ook dat de omgeving (vrienden, leerkracht, ouders, volgers) ze als geheel afkeurt.
Voorbeeld van faalangst
We geven je een voorbeeld. Het kan zo zijn dat je het vervelend vindt als een vriendin van jou te laat komt als je naar een feestje wilt gaan. Te laat komen is hier het gedrag. Dit gedrag vind je vervelend, maar keur je dan ook direct je vriendin in haar geheel af of vind je alleen dat gedrag (te laat komen) vervelend?
Een jongere met faalangst op sociaal vlak keurt in zo’n situatie zichzelf wel helemaal af. Hij of zij denkt dan bijvoorbeeld: ‘Ze vindt mij vast stom’, of ‘Ze vindt mij lui’. Best oneerlijk, toch? Hoe fijn zou het zijn om gewoon fouten te mogen maken of tekort te mogen schieten? Dat je er even van baalt, maar je in jouw ogen niet als geheel faalt?
Hoe kom je van faalangst af?
Herken je jezelf of iemand anders in bovenstaand voorbeeld en wil je wel eens weten waar deze angstklachten vandaan komen en hoe je deze vermindert? Lees ook ons andere artikel over faalangst. Je kunt bij psychologen praktijk BrainNetwork hulp krijgen bij faalangst. Door middel van cognitieve gedragstherapie en lichaams- en ervaringsgerichte therapieën (Biofeedback en Psychomotorische therapie) helpen onze psychologen jongeren om de oorzaken van faalangst in kaart te brengen. Zo kan er worden geoefend met nieuw gedrag en andere gedachten, om faalangst te verminderen en eventueel het zelfbeeld te verbeteren.
We staan voor je klaar. Neem vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.
Langdurige stress kan zorgen voor verschillende lichamelijke klachten. Mensen voelen zich ziek en bezoeken dan een (huis)arts. Het komt geregeld voor dat er geen medische oorzaak wordt gevonden voor de klachten. In dat geval zijn de klachten vaak een gevolg van overmatige en langdurige stress en spanning.
Een moeilijke situatie op je werk, ruzie in de familie, problemen thuis, vermoeidheid of zorgen over je financiële situatie: er kunnen allerlei redenen aan stress ten grondslag liggen. Stress heeft meer invloed op het lichaam dan de meeste mensen denken. De verschillende klachten die het gevolg van stress kunnen zijn, worden in de onderstaande infographic weergegeven.
Heb jij last van een of meerdere bovenstaande lichamelijke en/of mentale klachten, en zijn ze mogelijk een gevolg van stress? Als stress chronisch wordt, kan het een grote invloed hebben op je gezondheid en functioneren. Het is verstandig en belangrijk om stressklachten aan te pakken, om te voorkomen dat ze verergeren of overgaan in een burn-out of angst- en paniekklachten. Bij psychologie praktijk BrainNetwork helpen we je graag bij stressklachten. Onze psychologen staan voor je klaar bij vragen of voor advies.
In onze Psychologie Blog vind je meer artikelen over stressklachten
‘Door Psychomotorische therapie heb ik ervaren dat ik anderen het tempo liet bepalen, dit was voor mij een belangrijk inzicht.’ ‘In de ‘busoefening’ werd ik me pas echt bewust van hoe streng ik voor mezelf was, doordat ik ook kon voelen wat het met me deed.’
Bovenstaande ervaringen van cliënten laten zien hoe krachtig Psychomotorische therapie kan zijn. In onze praktijk combineren we deze therapie vorm vaak met gesprekstherapie en Biofeedback bij stress- en burnout klachten. Maar wat is Psychomotorische therapie (afgekort: PMT) nu eigenlijk? We leggen je er graag meer over uit.
PMT: ervaringsgerichte therapie
PMT is een therapie die het best te begrijpen is als je het zelf hebt ervaren. Dit horen we dan ook van veel cliënten na een oefening: ‘Ah, nu snap en voel ik pas wat je bedoelt’. Psychomotorische therapie is dan ook een ervaringsgerichte therapie. Door middel van Psychomotorische therapie kun je in een methodisch opgezette leersituatie nieuwe ervaringen en inzichten opdoen. Maar ook kun je oefenen met het toepassen van nieuw gedrag of nieuwe gedachten.
Wanneer wordt Psychomotorische therapie toegepast?
Bij Psychologie praktijk BrainNetwork maken we graag gebruik van Psychomotorische therapie-oefeningen bij stress klachten. We zien vaak dat bewustwording van je eigen gedrag van grote meerwaarde kan zijn voor de behandeling. Je kunt hierbij denken aan bewegingsoefeningen en/of lichaamsgerichte oefeningen. Het voordeel van deze oefeningen is dat je direct kunt voelen wat er gebeurt en wat je denkt en doet.
Dit soort lichaamsgerichte oefeningen, kunnen confronterend zijn, maar zijn daardoor juist ook heel inzichtgevend. In een oefening kun je niet om je gedrag heen. Je zal direct voelen en/of denken wat je in het dagelijks leven ook doet of denkt in een soortgelijke setting. Door via het doen en ervaren over jezelf te leren, maar tevens nieuw gedrag of alternatieve gedachten aan te leren, spreek je ook meer delen van je brein aan.
Bewustwording met PMT-oefeningen
Een voorbeeld: iemand met stress- en burn-outklachten die maar moeilijk stil kan staan, zal dit in een PMT-oefening ook niet of nauwelijks kunnen. Iemand zal bijvoorbeeld op een balanstol alle ballen hoog willen houden, zichzelf en de spanningssignalen negeren of deze te laat voelen. Met alle gevolgen van dien, zoals hoofdpijn, zware vermoeidheid of overprikkeling.
Het kan dan een goede oefening zijn om dit gedrag en de spanningssignalen in het lichaam te herkennen door middel van PMT. Vervolgens je bewust te worden van belemmerende gedachten en te oefenen met het toepassen van ander gedrag (vertragen). Deze nieuwe leerervaringen kunnen je helpen om anders te gaan denken over bepaalde situaties..
Ben je door deze blog nieuwsgierig geworden naar Psychomotorische therapie, of wil je graag een behandeling op basis van Psychomotorische therapie gaan volgen? Je kunt altijd contact opnemen met BrainNetwork voor onze behandelmogelijkheden.
Soms begrijp je niet precies waarom je je voelt zoals je je voelt, of waarom je doet zoals je doet. Wil je daar iets aan veranderen? Door spel en activiteit kun je veel leren over je eigen gedrag. Psychomotorische therapie (afgekort: PMT) is een therapievorm waarbij je lichaam en bewegen centraal staan.
Je lichaam kan je veel vertellen over jouw gevoelens, gedachten en gedrag. Het lichaam en brein vormen een ingenieus systeem dat in sterke verbinding met elkaar staat. Hoe je beweegt of reageert op bepaalde situaties, zegt meestal ook iets over hoe je je voelt.
De hele dag geeft je lichaam veel signalen af: moe, opgejaagd, warm of juist ontspannen. PMT kan je helpen om deze signalen beter te herkennen en op basis daarvan ook je grenzen beter aan te geven. Ook je gedachten en gevoel staan centraal bij Psychomotorische therapie. Hoe reageer je in bepaalde situaties, durf je aan te geven wat dit met je doet of wat je grenzen zijn? Door dit te oefenen, leer je om anders met situaties om te gaan.
Hoe werkt PMT?
PMT in een notendop: door middel van spel, ervaringen en activiteit inzicht krijgen in je gedrag, gevoelens en gedachten. Minder praten, maar meer doen! Daarmee vormt PMT een andere invalshoek om inzicht te krijgen in je eigen functioneren. Hoe je op bepaalde acties reageert tijdens de therapie, zegt vaak ook veel over je reactie in andere situaties, zoals thuis of op je werk. Hierover praten met je therapeut kan je helpen om de achtergrond van je klachten beter te begrijpen: je ontdekt waar je klachten vandaan komen. Psychomotorische therapie is een veelzijdige therapievorm, en kan als zelfstandige behandeling of als onderdeel van een integrale behandeling zeer effectief zijn.
Psychomotorische therapie kan effectief worden toegepast worden in verschillende situaties:
Als je moeite hebt met ontspannen
Als je een negatief zelfbeeld hebt en twijfelt aan je eigen kunnen
Als je het moeilijk vindt om je eigen grenzen te herkennen en erkennen
Ervaren door middel van PMT
Door in beweging te komen en ervaringen te simuleren, helpt Psychomotorische therapie je om tot inzichten te komen over je functioneren en gedrag:
Hoe kom je over op anderen?
Welke (negatieve) gedachten houden je tegen?
Hoe sturen bepaalde emoties je keuzes en gedrag?
Met Psychomotorische therapie leer je om gedachtepatronen te herkennen en stil te staan bij wat je voelt en ervaart. Door hier meer bewust van te worden, kun je leren om meer keuzevrijheid te ervaren. Het kan je helpen om psychische klachten aan te pakken en ongewenste patronen te doorbreken.
Beter ontspannen met PMT
Ontspanningsoefeningen kunnen ook een effectieve toepassing zijn van PMT. Om echt tot rust te komen, is goed slapen nog altijd het beste medicijn. Als je veel stress ervaart of traumatische ervaringen hebt, kunnen angst of piekeren er echter voor zorgen dat je moeilijk tot rust kunt komen. Een PMT-therapeut kan je bewust maken van de spanningen in je lichaam.
Door gerichte oefeningen te doen, kan een PMT behandeling je helpen om anders om te gaan met spanning en stressklachten. Hierdoor kun je leren om je aandacht te verleggen en beter tot rust te komen.
In onze praktijk BrainNetwork vinden we het belangrijk om zowel naar de psychologische als de fysiologische kant van je klachten te kijken. Je denken, voelen en gedrag staan in sterke verbinding met elkaar. PMT helpt je door middel van oefeningen nieuwe ervaringen op te doen. Het is een actieve behandeling die je helpt bij de dagelijkse gevolgen van je klachten. We combineren PMT bij BrainNetwork meestal met cognitieve gedragstherapie en ACT (Acceptance Commitment therapie), om ervoor te zorgen dat nieuwe ervaringen en gedachten je klachten op duurzame wijze verminderen.
Meer lezen? Hieronder vind je meer artikelen over PMT. Wil je direct advies of heb je vragen over PMT? Je kunt altijd contact opnemen met een van onze therapeuten.
Hulp bij stress en burn-out klachten. In een eerdere blog hadden we het over het belang van stilstaan en daardoor voelen wat er gebeurt in je lijf, maar ook het voelen wat je behoeften en grenzen zijn. Als het je is gelukt om stil te staan en te voelen, dan zul je misschien denken: ‘En wat nu?’
Wat je kunt doen, is achterhalen en handelen naar wat je nu nodig hebt. Daarbij kun je kijken naar je eigen gedrag, de signalen van je lijf, je gedachten en/of de omgeving in bepaalde situaties. We leggen je er hieronder graag meer over uit.
Je gedrag:
Je gedrag in kaart brengen bij stress kan een mooie ingang zijn voor tijdige herkenning van stressklachten. Wat zie je jezelf doen als je stress of spanning toeneemt: ga je mopperen of trek je jezelf juist terug? Als je de stress herkent, breng dan eens in kaart wat je nu zelf doet of hebt gedaan wat ervoor zorgt dat je stress hebt of dat de stress is toegenomen.
Heb je mogelijk weer ‘ja’ gezegd tegen een collega, terwijl je eigenlijk al te veel op je bordje hebt liggen? Ben je weer te laat van huis gegaan en daardoor gestrest aan je werkdag begonnen? Heb je toch je pauze weer overgeslagen, terwijl je je had voorgenomen dat niet meer te doen? Heb je wel genoeg bewogen? Ben je toch te laat naar bed gegaan, omdat die ene opdracht nog af moest? Dergelijke keuzes die je door de dag heen maakt, tellen allemaal mee.
Je lijf:
Let op je lichaam bij het ervaren van stress. Wat doet bijvoorbeeld je ademhaling en hoe is het met je spierspanning? Ga na wat je lijf nodig heeft en wat je lichaam je eigenlijk wil vertellen. Een korte ontspanningsoefening? Een korte ademhalingsoefening (zoals Hartcoherentie)? Een rondje wandelen? Even een klein loopje? Een mini-massage? Juist even zitten en niks doen? Vanavond wel een keer sporten? Welke emotie voel ik eigenlijk en waar komt dat gevoel vandaan? Het is belangrijk om dit na te gaan in je lichaam.
Gedachten
Ga voor jezelf eens na: hoe hoog ligt mijn lat vandaag? Wat ‘moet’ ik allemaal van mezelf? Wanneer is het goed genoeg? Wat drijft mij om door te gaan, en mezelf en mijn lijf te vergeten? Waar liggen mijn prioriteiten? Wat levert het me op als ik zo doorga? Soms vergeten we dit soort gedachten, terwijl je er juist goed aan doet om je hier bewust van te blijven.
Omgeving
Ga eens na wie of wat er in je omgeving voor zorgt dat je stress ervaart, maar ook wat je zou kunnen helpen om beter of anders met stress om te gaan. Wat of wie zijn de energievreters (spanningsbronnen) en de energiegevers (energiebronnen), thuis en op je werk? Ga na wat of wie te veel tijd, energie en moeite kost.
Bedenk anderzijds juist wat energie oplevert en ervoor zorgt dat je beter om kunt gaan met je spanningsbronnen. Kijk of je meer van je energiebronnen kunt aanspreken of ga na waarom de spanningsbron jou zoveel tijd, energie of ruimte kost. Sta erbij stil en kijk wat je kunt aanpassen.
Zelf of met hulp je stress verminderen
Hulp bij stress en burn-out klachten. Soms kan zo’n kritische inventarisatie al voldoende zijn om je stress te verminderen. Is dit niet voldoende? Dan is het belangrijk om hier hulp bij te vragen, zodat je stress en eventuele stressklachten kunnen afnemen. Ga na wat je wilt veranderen in je gedrag en gedachten. Wat zijn de voorwaarden waaronder je dit kunt doen?
Bij psychologie praktijk BrainNetwork kunnen we door middel van cognitieve gedragstherapie samen met jou kijken naar de gedrags- en gedachtenpatronen die bij jou de stress in stand houden of hebben veroorzaakt. Ook kijken we in de therapie naar omgevingsfactoren en maken we de koppeling met je lijf om weer meer grip te krijgen, door middel van Biofeedback en Psychomotorische therapie. Zo richten we ons op de verschillende factoren die een rol spelen bij het aanpakken van stress. Je kunt vrijblijvend contact met ons opnemen om de mogelijkheden te bespreken.
‘Stilstaan is voelen’: het is een vaak genoemde zin in de behandeling van stress- en/of burn-outklachten. Als je beginnende stress- of burn-outklachten ervaart, is letterlijk stilstaan mogelijk lastig. Je wordt geleefd: het is alsof je in een sneltrein zit die niet of zeer moeizaam tot stilstand komt. Je weet niet goed meer hoe je tot rust kunt komen, zowel fysiek als mentaal. Het eindstation van de trein is je ook niet bekend. Herkenbaar?
Dit gevoel is ook in je lijf zichtbaar, want je autonome zenuwstelsel is uit balans. Je lijf trapt te vaak op het gaspedaal (sympatische zenuwstelsel) en te weinig op de rem (parasympatisch zenuwstelsel). Met allerlei stressklachten tot gevolg, zoals prikkelbaarheid, pijnklachten, concentratieproblemen en moeilijk tot rust kunnen komen. Als je deze trein niet tijdig laat stoppen, trekt je lijf een keer aan de noodrem. Als het zover is gekomen, kun je niet anders dan naar je lichaam luisteren
Leren om stil te staan
Hoe fijn zou het zijn als je er op tijd bij kunt zijn en zelf de trein tijdig kunt laten stoppen, om daarna op je eigen gekozen tempo weer door te kunnen rijden? Je moet het eigenlijk zo zien: die trein ben je zelf en jij bent degene die hem kan laten stoppen of laten rijden zoals voor jou fijn is. Maar hoe doe je dat nu, die trein tijdig stilzetten?
Wat belangrijk is, is om je op tijd bewust te zijn van hoe het met je gaat. Je lichaam en je geest hebben herstelmomenten nodig. Enige stress is niet erg (en soms juist nodig) in je leven, maar te lang stress ervaren en geen of weinig herstelmogelijkheid pakken, heeft flinke nadelige gevolgen voor zowel je mentale als fysieke gezondheid.
Om deze gevolgen te beperken of te voorkomen, is het van belang jezelf op tijd stil te zetten. Niemand kan dit uiteindelijk beter dan jijzelf. Daarvoor is het allereerst nodig dat je pauzemomenten op de dag inlast. In de huidige tijd is dit lastig, zeker nu we ook meer thuiswerken. De koffiemomenten met collega’s, uitgebreid lunchen, de loopjes en de ‘niks-momenten’ zijn minder geworden. Het is dus van belang om ze zelf te gaan plannen. De momenten hoeven maar kort te zijn (minimaal vijf minuten). Zet eventueel een alarm in je telefoon als reminder. Ga tijdens een pauzemoment even naar de wc, pak een kop koffie of thee, of loop een rondje zoals ook geadviseerd door de hersenstichting.
Herstel bij burn-out
Herstel bij Burn-Out | Luisteren naar de signalen van je lijf
Pak je moment om stil te staan bij wat je lichaam je wil vertellen. Het lijf geeft ons vaak allerlei signalen (psychofysiologische reacties), waar we ons vaak niet of niet genoeg bewust van zijn. Denk aan een hoge ademhaling, verhoogde spierspanning, hoge hartslag, verhoogde huidgeleiding en koude handen. We zijn het verleerd om hiernaar te luisteren, doordat we veel met ons ‘hoofd’ leven en het steeds minder gewend zijn om even te ‘niksen’. Meestal voelen we deze signalen pas als we naar bed gaan, de prikkels weg zijn en we dan nog maar moeilijk tot rust kunnen komen.
Sta (of zit) dus eens stil en voel je lijf. Om te weten wat je behoeften zijn en waar je grenzen liggen, moet je eerst kunnen voelen. En voelen begint bij je lijf. Weer contact maken met je lichaam en lichaamssignalen is daarvoor nodig. Ga na welke signalen je lijf je geeft. Wat wil je lichaam je eigenlijk vertellen? Als je de signalen van stress herkent, denk je misschien: wat nu? Om daar meer over te weten te komen, lees je onze vervolgblog: Stilstaan, voelen en dan? Hierin vertellen we je hoe je kunt kijken naar wat je op zo’n moment nodig hebt, en hoe je hiernaar kunt handelen in gedrag en gedachten.
Herstel bij Burn-Out en voorkomen van stressklachten. Wil je meer te weten komen over stress en je lichaam, of zoek je hulp van een expert om stress beter onder controle te krijgen? Dan is Biofeedback een mooie behandeloptie, die je leert om de signalen van je lichaam te herkennen. Ook Psychomotorische therapie kan een effectieve behandeling zijn om je eigen grenzen te leren herkennen. We helpen je graag in onze psychologie praktijk BrainNetwork. Neem vrijblijvend contact met ons op voor onze behandelmogelijkheden of voor meer informatie.
