Categorie: Faalangst

Wat te doen bij een paniekaanval

Iedereen is wel eens bang of angstig. Angst is een natuurlijke reactie of dreiging of gevaar, het maakt ons alert en helpt ons uit gevaarlijke situaties te ontkomen. Maar soms kun je ook angstig zijn in situaties die geen gevaar opleveren of kan je angstreactie zo hevig zijn dat het je blokkeert. Deze vorm van angst noemen we dan meestal een paniekaanval. Een paniekaanval kan heel veel impact maken en als dit vaker voorkomt je ook sterk beperken in je dagelijks functioneren. In deze blog lees je meer over wat je kan doen bij een paniekaanval.

1. Wat is een paniekaanval?
2. Hoe ontstaat een paniekaanval
3. Wat houdt de angst in stand?
4. Wat kan jezelf doen bij een paniekaanval?
5. Wanneer heb je hulp nodig?

Wat is een paniekaanval?

Mensen die veel angst ervaren, of last hebben van een angststoornis, kunnen daarbij ook last hebben van paniekaanvallen. Een angststoornis kenmerkt zich door een extreme en irreële angst voor bepaalde situaties. Deze angst kan zich in verschillende vormen en gradaties uiten (https://www.umcg.nl/-/angststoornis-over-de-ziekte). Vaak uit de angst zich in lichamelijke signalen die daarmee ook een kettingreactie teweeg kunnen brengen. Deze kettingreactie kan in sommige situaties leiden tot een paniekaanval. Een paniekaanval wordt gekenmerkt door plotselinge, korte periodes van intense angst. Daarbij ervaren mensen meestal ook hevige lichamelijke klachten zoals:

Sterk verhoogde hartslag & hartkloppingen
Hoge ademhaling, hyperventilatie en benauwdheid
Duizeligheid, het gevoel dat je flauw gaat vallen
Transpireren en trillen
Misselijkheid en last van je buik
Het gevoel dat je de controle verliest
Tintelende vingers of benen

Tijdens een paniekaanval kunnen de klachten zo hevig zijn, dat men de angst heeft om dood te gaan of flauw te vallen. Een gevoel van controle verliezen speelt hier vaak een grote rol. Om vervolgens deze vervelende fysieke signalen te voorkomen gaan mensen die eenmaal een paniekaanval hebben ervaren bepaalde situaties vaak uit de weg om een nieuwe aanval te voorkomen.

Hoe ontstaat een paniekaanval?

Een paniekaanval kan ontstaat doordat het lichaam per ongeluk (door bijv. extreme of langdurige stress) in de ‘vecht of vlucht’ modus schiet, waardoor het wordt overspoeld met chemische stofjes, zoals adrenaline. Deze versnellen de hartslag en ademhaling, en pompen het bloed naar de grote spieren om zich voor te bereiden op vechten of vluchten. Ook kan men schrikken van een bepaald gevoel in het lichaam (hartkloppingen, tintelende vingers, duizeligheid etc.). Je richt hier dan je aandacht op, waardoor het gevoel alleen maar toeneemt. Vervolgens raak je in paniek door de doemscenario’s die je bedenkt over het gevoel: ‘Krijg ik een hartaanval?’ of ‘Ik ga flauwvallen’.

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor het ontwikkelen van een angst en paniekstoornis en deze zijn niet altijd duidelijk aan te wijzen. Erfelijkheid kan ene rol spelen maar daarnaast zien we dat paniekstoornissen vaak ontstaan na een emotionele of stressvolle gebeurtenis, dit kan zowel een negatieve als positieve ervaring zijn (stichting ADF). Vervolgens is de ervaring zo hevig dat je graag een volgende aanval wil voorkomen. Als gevolg daarvan zien we dat mensen die één keer een paniekaanval hebben ervaren in een spiraal kunnen komen waar bij vermijding een grote rol gaat spelen (kennisnet VGCT).

Wat houdt het probleem in stand?

Vermijding en veiligheidsgedrag houdt je probleem in stand en zorgt ervoor dat paniekaanvallen blijven optreden (zie: figuur hieronder). Door te vermijden vertel je jezelf eigenlijk: ik heb het probleem vermeden en daardoor is mijn angstige gedachte niet tot waarheid geworden. Of: ‘Ik ben niet gaan hardlopen, want door de snelle hartslag krijg ik een paniekaanval. De reden dat ik nu geen paniekaanval heb gehad, is omdat ik niet ben gaan hardlopen. Door middel van vermijding houdt je dus je angsten in stand.

Om je angstklachten te verminderen is het dus enorm belangrijk om vermijding en veiligheidsgedrag te laten vallen. Met veiligheidsgedrag bedoelen we vermijding door middel van het uitvoeren van bepaalde gedragingen, om jezelf een veilig gevoel te geven, of een bepaald gevoel voor te zijn. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat je op je ademhaling gaat letten om die onder controle te houden, omdat je bang bent anders een hartaanval te krijgen. Hier leer je jezelf opnieuw aan dat een goede uitkomst veroorzaakt wordt door jouw eigen handelingen. Er is geen ruimte voor de hersenen om het tegendeel te leren en dus houdt dit de angsten in stand.

Wat kan je zelf doen bij een paniekaanval?

Preventie

Paniek ontstaat vaak door lange periodes van stress en overbelasting. Hierdoor raakt je sympathisch zenuwstelsel (verantwoordelijk voor de actieve toestand van lichaam) ontregeld. Het is daarom belangrijk om te zorgen dat die stress en spanning iets uit je lichaam verdwijnt. Hierdoor ontstaat er een betere balans in het zenuwstelsel, waardoor je lichaam weer leert om ook in de ontspannen modus te verkeren.

Ons lichaam en brein werkt als het ware op basis van bepaalde drempelwaarde, bijvoorbeeld een hoeveelheid stress die je aankan. Deze waarde verschillen per persoon maar soms ook per periode en zijn afhankelijk van je algehele gemoedstoestand. Hoe verder je er vanaf zit, hoe beter je een stressor of gebeurtenis aankunt zonder ervan in paniek te raken.

Dingen als spanning door zorgen, vastzittende spieren of over alertheid zijn niet bevorderlijk voor je gemoedsrust en daarmee de drempelwaarde. Belangrijk is dus om te zorgen voor een meer ontspannen modus van je lichaam en brein om veerkrachtig te zijn in bepaalde situaties. Daarmee creëren je meer mentale ruimte om stress of vervelende gebeurtenissen te verwerken en met minder angst deze situaties het hoofd te bieden. Belangrijk om dus prioriteit te geven aan ontspanning en signalen van je lichaam. Spierontspannings- of ademhalingsoefeningen zoals bijvoorbeeld hartcoherentie kunnen daarbij helpen om die balans te vinden.

Acceptatie

Er zijn dus verschillende manieren om een paniekaanval te voorkomen, maar wanneer de paniekaanval al in gang is gezet, is het het belangrijkst om het te erkennen en te accepteren. Erken dat je bang bent en in paniek begint te raken, ben je bewust van de fysieke reacties in je lichaam ren realiseer je ook dat deze weer over gaan.

Paniek leidt tot een tijdelijke reactie van het lichaam, een reactie die ook weer overgaat. Meestal duurt een paniekaanval maar een paar minuten. Hoe meer je je verzet tegen de paniek en de angst om de controle te verliezen hoe heviger de aanval vaak wordt. Leer jezelf het gevoel te accepteren en weet dat het weer over gaat.

Belangrijk is ook dat je een paniekaanval niet weg gaat ademen, maar dat je leert dat paniek komt en gaat. Hierdoor krijg je meer vertrouwen in het eigen lichaam. De kern van een paniekaanval is namelijk jouw eigen gedachte dat er iets catastrofaals gebeurt en je de controle kwijt raakt.

Schrijven

Wanneer je hebt geaccepteerd dat de paniek je kan overkomen, maar ook weer zal verdwijnen, helpt het misschien om de dingen die je ervaart op te schrijven. Wat voel je in je lichaam? Wat zijn je gedachten? Ben je ergens specifiek bang voor? Het opschrijven maakt dat je afstand kunt nemen van het probleem, alsof het van een ander is. Wellicht neemt de lading van de gevoelens af, en kun je er vanuit de ‘derde persoon’ naar kijken.

Misschien dat je achteraf inzicht hebt in wat nou de ‘oorzaak’ was van de aanval. Wat was de trigger om in paniek te raken? Hoe zag je week eruit? Heb je het toevallig erg druk gehad of veel stress ervaren?

Hulp bij paniekaanvallen

Angst en paniek ervaren we allemaal en is een gezonde en vaak nuttige reactie van ons brein en lichaam. Maar als paniek en angst je dag gaat beheersen en je belemmert in je functioneren is het belangrijk hier werk van te maken. Voor paniekaanvallen geldt zeker dat voorkomen makkelijker is dan genezen. Het is van belang dat je zorgt voor een algemene rusttoestand in je lichaam. Daardoor bereik je minder snel de drempelwaarde van paniek. Dit kun je doen door bijvoorbeeld ademhalings- of ontspanningsoefeningen in je dag te plannen, of andere rustmomentjes te pakken. Vermijding van ‘enge’ dingen of bepaalde situaties lijkt misschien op korte termijn de oplossing maar je houdt daarmee een en vicieuze cirkel in stand. Als je een paniekaanval krijgt, probeer je te focussen op acceptatie en bedenk je dat het vanzelf weer over gaat.

Een psycholoog kan je helpen om stap voor stap deze gewoonten te doorbreken en controle terug te nemen over je angsten. Wil je graag advies over je klachten om zoek je hulp van een psycholoog? Ons team van therapeuten in Zeist en Soest staan voor je klaar en helpen je graag.

Advies bij angstklachten

Deze blog is geschreven door Ilse Mennen; psycholoog, biofeedback & neurofeedback therapeut en eigenaar van BrainNetwork. Ilse heeft veel ervaring als therapeut met de inzet van ervarings- en lichaamsgerichte behandelmethode zoals biofeedback en neurofeedback en schrijft regelmatig over haar ervaringen vanuit de praktijk.

ADHD voeding orthomoleculair coaching Zeist en Soest BrainNetwork

Hoe kan orthomoleculaire geneeskunde bijdragen aan de behandeling van ADHD?

In onze psychologenpraktijk zien wij dagelijks mensen met ADHD die in het dagelijks leven moeite hebben met dingen of vastlopen.…

Coaching bij Stressklachten

Veel mensen ervaren tegenwoordig stress. Soms is stress kortdurend en mild, maar steeds vaker lopen mensen vast door chronische stress.…

Angst en paniek Behandeling BrainNetwork

Wat zijn de symptomen van een paniekaanval en wat kun je doen?

Heb je ooit het gevoel gehad dat je hart uit je borst bonkt, dat je nauwelijks kunt ademen, of dat…

Wandeltherapie buitenpsycholoog coaching Zeist en Soest BrainNetwork

Wandeltherapie: Stap voor stap werken aan je mentale gezondheid

In een wereld waar we vaak vastzitten achter schermen, in kantoren, of in onze eigen gedachtes, kan het moeilijk zijn…

1 2 3 … 7 Volgende

Faalangst bij jongeren: het ontstaan & hulp

Yes, ik maak een fout! Ik faal niet, maar ik baal.

Iedereen kent het in zeker mate wel, de angst om te falen. Steeds meer jongeren hebben hier echter zoveel last van, dat het ze belemmert in school of in sociaal contact. Dat heeft vaak allerlei angst- en/of stemmingsklachten als gevolg. Mogelijk hebben meer jongeren faalangst door de vele keuzes die ze tegenwoordig hebben, maar ook door de perfecte plaatjes op social media. Wat is faalangst nu eigenlijk en wat kun je eraan doen als het je belemmert in het dagelijks functioneren?

Wat is faalangst?

Als je kijkt naar de betekenis van falen, zie je: ‘tekort schieten, fouten begaan, afgaan, in gebreken blijven’. Je zou denken dat dit hele menselijke gedragingen zijn, want iedereen maakt wel eens een fout of schiet wel eens te kort. Toch vinden veel jongeren het moeilijk als ze dit gedrag laten zien. Sommigen vinden het maken van een fout of iets verkeerd doen zelfs zo moeilijk, dat ze er bang van worden en hierdoor situaties gaan vermijden of klachten krijgen, zoals hoofdpijn, maag- en darmklachten of slaapproblemen.

Als je jezelf hierin herkent, dan behoor je mogelijk tot de 1 op de 5 middelbare scholieren die last heeft van een vorm van faalangst. Faalangst kan zich uiten op drie vlakken: sociaal, cognitief en/of motorisch. Daar leggen we je meer over uit in deze blog: Wat is faalangst en wat kan ik eraan doen? Belangrijk om goed de signalen van je lichaam te begrijpen. We stellen vaak niet reële eisen aan ons zelf. Als je daar niet op reageert kan een Faalangst kan over gaan in stressklachten of burn-out.

Wanneer krijg je faalangst?

Wat de reden is dat de ene jongere wel last heeft van angstklachten en de andere niet, kan verschillend zijn. Onderliggend kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een negatief zelfbeeld of het stellen van hoge eisen aan jezelf. Falen op zich hoeft geen reden te zijn voor het ontstaan van faalangst. De ervaringen die iemand heeft opgedaan, reacties van anderen, cognitieve schema’s en gebrek aan zelfvertrouwen spelen hierin een belangrijke rol.

Zoals we al eerder noemden, en belangrijk vinden om te herhalen: het is menselijk dat we niet alles perfect kunnen. Toch denken jongeren met faalangst hier anders over. Meestal voelt het voor een jongere met faalangst die bijvoorbeeld een fout maakt als direct falen als geheel, als persoon. Jongeren met faalangst denken dan ook dat de omgeving (vrienden, leerkracht, ouders, volgers) ze als geheel afkeurt.

Voorbeeld van faalangst

We geven je een voorbeeld. Het kan zo zijn dat je het vervelend vindt als een vriendin van jou te laat komt als je naar een feestje wilt gaan. Te laat komen is hier het gedrag. Dit gedrag vind je vervelend, maar keur je dan ook direct je vriendin in haar geheel af of vind je alleen dat gedrag (te laat komen) vervelend?

Een jongere met faalangst op sociaal vlak keurt in zo’n situatie zichzelf wel helemaal af. Hij of zij denkt dan bijvoorbeeld: ‘Ze vindt mij vast stom’, of ‘Ze vindt mij lui’. Best oneerlijk, toch? Hoe fijn zou het zijn om gewoon fouten te mogen maken of tekort te mogen schieten? Dat je er even van baalt, maar je in jouw ogen niet als geheel faalt?

Hoe kom je van faalangst af?

Herken je jezelf of iemand anders in bovenstaand voorbeeld en wil je wel eens weten waar deze angstklachten vandaan komen en hoe je deze vermindert? Lees ook ons andere artikel over faalangst. Je kunt bij psychologen praktijk BrainNetwork hulp krijgen bij faalangst. Door middel van cognitieve gedragstherapie en lichaams- en ervaringsgerichte therapieën (Biofeedback en Psychomotorische therapie) helpen onze psychologen jongeren om de oorzaken van faalangst in kaart te brengen. Zo kan er worden geoefend met nieuw gedrag en andere gedachten, om faalangst te verminderen en eventueel het zelfbeeld te verbeteren.

We staan voor je klaar. Neem vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.

In onze Blog vind je meer artikelen over Angst & Paniekklachten

Wat is faalangst en wat kan ik eraan doen?

Iedereen is wel eens bang om een foutje te maken of iets te doen waarvan je niet overtuigd bent dat je het kunt. In bepaalde mate kunnen we spreken van gezonde spanning. Het zet je aan tot actie en kan een motivator zijn om net een tandje bij te zetten en het beste uit jezelf te halen. Maar wanneer deze spanning wel erg vaak aanwezig is en oploopt, verlaagt het je prestaties en zelfvertrouwen. We spreken dan van faalangst: je bent steeds bang om te falen. Wat is faalangst precies en wat kun je eraan doen?

Faalangst: een uitleg

Faalangst is een specifieke vorm van angst die altijd gebonden is aan een taak en zich vaak kadert binnen situaties waarin men moet presteren, wordt beoordeeld of denkt te worden beoordeeld. Je bent bij faalangst bang dat je niet voldoet aan bepaalde verwachtingen en dat je een taak laat mislukken.

Er zijn drie soorten faalangst:

Angst voor schoolse zaken;
Angst voor sociale zaken;
Angst voor motorische competitieve zaken.

Faalangst ontwikkelt zich in de loop van het leven. Naarmate je je meer bewust wordt van je sociale omgeving, zal ook deze angst zich verder ontwikkelen.

De angst om te falen komt dan ook voor in verschillende leeftijdsfases en in verschillende gradaties. Bij de een leidt dit bijvoorbeeld tot een negatieve invloed op schoolprestaties, bij de ander blijft het enigszins beheersbaar.

Wanneer je angsten hevig zijn kan het erg belemmerend zijn in het functioneren en kan dit leiden tot psychische problemen en lichamelijke klachten. In dat geval is het verstandig om hulpt te vragen en je angst aan te pakken.

Heb ik faalangst?

Op de basisschool heeft ongeveer 1 op de 10 kinderen last van faalangst. Op het middelbaar onderwijs is dit aantal zelfs verdubbeld naar 1 op de 5 leerlingen! Kinderen, jongeren en volwassenen met deze klachten hebben vaak belemmerende gedachten, zoals: ‘Het zal wel weer niet lukken’. De angst om te falen wordt toegeschreven aan het eigen kunnen, waardoor dit een negatieve invloed heeft op het zelfvertrouwen. Hierdoor ontwikkelen mensen met faalangst vaak ook een negatief zelfbeeld.

Waar faalangst toe kan leiden:

Lichamelijke klachten, zoals maag- en darmklachten, hoofdpijn, zweten en hartkloppingen;
Slaapproblemen;
Uitstelgedrag en vermijding;
Niet meer goed na kunnen denken: black-outs.

Wat kan ik aan faalangst doen?

Bij angst om te falen spelen je gedachten een belangrijke rol. Je hebt negatieve gedachten over jezelf en de taken die je moet doen. Door inzicht te krijgen over deze gedachten en welke invloed ze hebben op je gevoel en je gedrag, kan er worden gewerkt aan meer helpende gedachten. Door andere, positieve gedachten te creëren, neemt de angst af en krijg je meer zelfvertrouwen. Cognitieve gedragstherapie kan je daarbij helpen.

Ook ontspanningsoefeningen, zoals bij Hartcoherentie training, kunnen je helpen bij faalangst. Bij angst ontstaat er namelijk spanning in je lichaam. Dit kan ervoor zorgen dat je niet meer helder kunt denken en dat je erg op jezelf gericht bent. Door te ontspannen, kun je meer ruimte in het hoofd creëren, waardoor je rustig kunt nadenken en niet in volledige stress schiet.

Heb jij zelf last van faalangst? Of heeft je kind last van faalangst? Bij psychologen praktijk BrainNetwork kunnen we helpen om de angst te verminderen. Neem gerust contact met ons op om vrijblijvend de mogelijkheden te bespreken.