Je lichaam bestaat uit een ingenieus netwerk van zenuwcellen dat met elkaar verbonden is. Hoe je functioneert en hoe je je voelt, wordt voor een belangrijk deel bepaald door de werking van dit netwerk van zenuwcellen. Bepaalde situaties of destructieve emoties kunnen het functioneren uit balans brengen. Hoe gebeurt dit en wat kun je hieraan doen? Hartcoherentie training kan helpen, waar we je graag meer over toelichten.
De balans tussen je hartslag en ademhaling
Je hartslag en ademhaling zijn binnen het netwerk van zenuwcellen twee belangrijke processen. Het verbeteren van de communicatie en de afstemming tussen deze processen, kan je functioneren verbeteren. Om dit te bereiken, kunnen we gebruik maken van Hartcoherentie, oftewel Hartslagcoherentie. Hartcoherentie betekent dat je hartslag synchroon met je ademhaling verandert. Je hartslag versnelt bij inademen en vertraagt bij het uitademen.
Het bereiken van hartslagcoherentie is geen kwestie van inspanning, maar is veel meer een mentale oefening. Zo kunnen destructieve emoties zoals angst, woede en frustratie het ritme blokkeren en juist uit balans brengen. Ben je in staat goed te ontspannen, dan zal het eenvoudiger zijn om coherentie te bereiken tussen je hartslag en ademhaling.
Hartcoherentie voor vitaliteit en flexibiliteit
Wat is Hartcoherentie nu precies? Om deze vraag te beantwoorden , is het belangrijk om iets meer achtergrond te geven over je autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel is een automatisch, of zoals we dat noemen niet-vrijwillig-systeem, dat de emoties en opwinding van je lichaam regelt. Het zorgt voor impulsen die je ertoe brengen om in actie te komen (je gaspedaal) of juist te ontspannen (je rem).
Je hartslag wordt gereguleerd door dit autonome zenuwstelsel. Bij een stressvolle situatie zorgt dit systeem er bijvoorbeeld voor dat je alert bent. Je merkt dan ook dat je hartslag vanzelf omhoog gaat. Het beoefenen van hartcoherentie is een manier om je autonome zenuwstelsel te trainen en meer controle te krijgen over je rem en gaspedaal. Door deze techniek regelmatig te oefenen, vormt het een flexibiliteitstraining voor je zenuwstelsel.
Versterk je functioneren bij stress- en spanningsklachten
Hartcoherentie training is de laatste jaren in opkomst en wordt veel ingezet bij stress- en spanningsklachten, slaapproblemen, vermoeidheid, cardiovasculaire problematiek en stemmingsproblemen. Met name bij stress- en spanningsklachten krijgt deze training steeds meer bekendheid.
De methode wordt binnen het bedrijfsleven, binnen de zorg, maar ook bij de politie steeds meer ingezet om medewerkers optimaal te begeleiden in het omgaan met spanning en het bevorderen van herstel na een ingrijpende gebeurtenis.
Hieronder zie je een mooi filmfragment waarin de politie vertelt hoe zij gebruikmaakt van Hartcoherentie training in het werk. Dit filmpje geeft je tevens wat meer inzicht in de manier waarop de training verloopt.
Zelf starten met Hartcoherentie training
Met de juiste begeleiding kun je eenvoudig starten met Hartcoherentie training. Om de training vervolgens zelf te kunnen voortzetten, heb je een hartslagsensor nodig, zoals Polar H10 of Inner Balance. Psychologen praktijk BrainNetwork biedt een compact startprogramma aan, waarbij we je helpen om te beginnen met Hartcoherentie training.
Op onze psychologie blog vind je meer relevante en informerende artikelen, over bijvoorbeeld stress en burnout. Op onze site kun je ook verder lezen over andere behandelingen die je helpen om meer balans te krijgen tussen je lichaam en brein, zoals Biofeedback. We helpen je graag om de klachten die je ervaart aan te pakken.
‘Ik heb last van slapeloosheid, maar wat is dan normaal slapen?’ Slapeloosheid kan een enorme impact hebben op je functioneren. Slapen is namelijk erg belangrijk voor je mentale en fysieke gezondheid. Het maakt je veerkrachtig en zorgt ervoor dat je lichaam en je brein tot rust kunnen komen en kunnen herstellen. Wat kunnen de redenen zijn voor slecht slapen en wat kun je eraan doen? Lees verder in onze blog over slapeloosheid.
Wanneer slaap je voldoende?
Het is moeilijk te bepalen wat een normaal slaappatroon is. We spreken vaak over acht uur slaap per nacht. Maar wat voor de één genoeg is, geldt misschien niet voor de ander. Hoe je wakker wordt, zegt veel over de hoeveelheid slaap die je nodig hebt. Word je moeilijk en vermoeid wakker, dan is dat een duidelijk signaal dat je niet voldoende uitgerust bent.
De kwaliteit van je slaap is ook belangrijk. Je kunt tien uur in je bed liggen, maar als je niet goed kunt rusten en ontspannen in die tijd, kan dit nog altijd te kort zijn. Gelukkig kan iedereen wel een keer tegen een slechte nacht en herstellen we daar weer snel van. Komt het echter vaker voor, dan kunnen slaapproblemen gevolgen hebben voor je gezondheid.
Wat is slecht slapen?
We kunnen spreken van slecht slapen als je meer dan twee of drie keer per week wakker ligt en weinig slaapt. Dit heeft als gevolg dat je functioneren overdag wordt aangetast. Onder kenmerken van slecht slapen verstaan we:
Moeite met inslapen
Gedurende de nacht vaker wakker worden
Piekeren en wakker liggen
In de ochtend te vroeg wakker worden
Of er sprake is van slapeloosheid, merk je vooral aan je eigen functioneren. Ben je overdag vaak moe, heb je moeite met concentreren en ben je snel van je stuk? Dit zijn signalen dat je mogelijk te weinig goede slaap hebt gehad.
Waarom slaap je
slecht?
Er is meestal helaas geen eenduidig antwoord op de vraag waarom je slecht slaapt. De kwaliteit van je slaap wordt door veel factoren bepaald. Als je slecht slaapt, kan dat dus door verschillende oorzaken komen. Je eigen gedachten spelen hier vaak een belangrijke rol in. Als je eenmaal een paar nachten slecht geslapen hebt, kan dit leiden tot negatieve gedachten over je slaap:
‘Als ik zo weinig slaap, kan ik morgen niet functioneren’
‘Ik lig nu al twee uur wakker, zo kom ik nooit aan mijn acht uur’
‘Vorige week zondag kon ik ook moeilijk inslapen’
‘Ik heb alles al geprobeerd, maar kan nog steeds niet slapen’
‘Dit wordt helemaal niks morgen, als ik nu niet kan slapen’
Herkenbaar? Deze gedachten komen veel voor en kunnen ervoor zorgen dat je vervolgens in een vicieuze cirkel terechtkomt. Je hartslag gaat omhoog en je raakt gespannen. Dit zorgt ervoor dat goed inslapen nog moeilijker wordt. Maar dit is meestal niet de echte reden voor slecht slapen. Er zijn andere factoren die vaak ten grondslag liggen aan een verstoord slaapritme:
Fysieke klachten die belemmeren dat je echt tot rust kunt komen
Stress en spanningen
Verstoord dag- en nachtritme
Eten dat zwaar op de maag ligt of het nuttigen van alcohol
Psychische klachten
Wat kan ik doen om beter te slapen?
Op de eerste plaats is het belangrijk om je te realiseren dat iedereen weleens moeite met slapen ervaart. Bedenk je vervolgens dat één nacht slecht slapen niet direct betekent dat je niet meer kunt functioneren. Door controle te krijgen over je eigen gedachten, kun je al veel bereiken in je slaappatroon. Hieronder vind je een aantal andere tips die je kunt gebruiken om beter te slapen:
Zorg voor de goede condities in je slaapkamer om te slapen. Te veel licht zorgt ervoor dat je brein actief blijft. Maar ook een hoge temperatuur in de kamer kan bijdragen aan slecht slapen.
Doe ontspanningsoefeningen om tot rust te komen voordat je gaat slapen.
Onderzoek de oorzaak waarom je slecht slaapt. Ben je gespannen of gestrest, en waardoor komt dat?
Blijf niet woelen als je niet kunt slapen: doorbreek dit en verzet je gedachten.
Kijk kritisch naar je slaapritme. Misschien ga je te laat naar bed of blijf je te lang in bed liggen. Doorbreek je ritme als dit niet werkt: sta bijvoorbeeld eerder op om zo in een ander en beter passend ritme te komen.
Lukt het je niet om zelf tot rust te komen en ervaar je klachten door slapeloosheid? Een professional van psychologie praktijk BrainNetwork kan je helpen om meer grip te krijgen op je ritme en kan je tevens helpen om meer controle te krijgen over je gedachten. Om structureel je slaap te verbeteren, is het belangrijk dat je de klachten niet alleen onderdrukt. Grip krijgen over je gedachten en begrijpen wat voor jou nodig is om tot rust te komen, helpt je om langdurig goed te slapen.
Neem gerust contact met ons op om de mogelijkheden voor hulp bij slapeloosheid vrijblijvend te bespreken.
Lees in onzeBlog meer over Slaapklachten, wat je zelf kan doen en hoe we je kunnen helpen
Stress heeft grote invloed op ons lichaam, zowel op mentaal als op emotioneel en fysiek gebied. Wanneer je voor langere tijd stress ervaart, kunnen er diverse klachten ontstaan, zoals een burn-out of slaapproblemen. Hartcoherentie training kan je helpen om beter om te gaan met stress en om klachten te verminderen.
Reden tot en gevolg van stress
Stress zorgt niet alleen voor een disbalans in je lichaam, maar komt tevens voort uit een disbalans. Zo houdt stress zichzelf in stand, zelfs zonder dat we ons daar actief bewust van zijn. Vermoeidheid, gebrek aan eetlust of juist eetbuien, hoge bloeddruk, hartkloppingen, maar ook chronische pijnen en ontstekingen, huid- en darmproblemen, depressie, angstklachten, evenals concentratie-, gedrags- en slaapproblemen: het zijn allemaal voorbeelden van klachten die voort kunnen komen uit een hoog stressniveau.
Het gaspedaal en de rem van ons lichaam
Lichaamstemperatuur, hormoonhuishouding, immuunsysteem, spijsvertering, ademhaling en hartslag worden in onze lichamen volledig automatisch en onbewust aangestuurd. Over deze functies hoeven we niet na te denken.
Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de juiste balans van bovengenoemde lichaamsfuncties. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen, die elkaar in evenwicht behoren te houden: het activerende deel en het rustgevende deel. Het activerende deel heet het sympathische zenuwstelsel; het rustgevende deel heet het parasympathische zenuwstelsel. Ze worden ook wel het ‘gaspedaal’ en het ‘rempedaal’ van ons lichaam genoemd.
Het gaspedaal (de sympaticus) zorgt ervoor dat je lichaam in actie komt, bijvoorbeeld bij sport of beweging. Ditzelfde gaspedaal is ook verantwoordelijk voor de bekende vecht-of-vluchtreactie, die optreedt bij acuut gevaar: een schrikreactie.
Hierbij gaat de hartslag omhoog en wordt de ademhaling sneller en oppervlakkiger. De spieren spannen zich aan en je gaat zweten. De bloedvaten in de vingers vernauwen, waardoor het bloedvolume en de temperatuur in je hand daalt. Het spijsverteringsstelsel gaat langzamer werken, omdat deze op zo’n moment minder nodig is. Het bloed wordt juist naar de spieren toe geleid. Ons lichaam zorgt er zelf voor dat het in een optimale staat komt om te kunnen vluchten of vechten. Het sympathische zenuwstelsel is dan in werking.
Het rempedaal (parasympaticus) wordt ingedrukt wanneer we tot rust komen en ontspanning ervaren, bijvoorbeeld als het bedtijd is en je moe wordt. Dankzij de parasympaticus daalt de hartslag, wordt de ademhaling langzamer, neemt de spierspanning af, zweet je minder en verwijden de bloedvaten in de vingers, waardoor het bloedvolume en de handtemperatuur stijgt. Het bloed wordt dan minder naar de spieren geleid.
Wat gebeurt er als je te lang veel gas geeft?
De balans in het autonome zenuwstelsel, tussen het gaspedaal en rempedaal, kan verstoord raken. Door druk(te) op het werk, in het verkeer en in ons privéleven wordt steeds vaker een beroep gedaan op ons gaspedaal. Het gaspedaal wordt steeds een klein beetje verder ingetrapt. Wanneer er sprake is van langdurige of opeenvolgende stress, blijft het gaspedaal als het ware ingedrukt.
Deze vraag naar extra activiteit is gekoppeld aan overmatige activiteit in het sympathische zenuwstelsel. Het veroorzaakt op lange termijn een disbalans tussen het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel. Uiteindelijk kan dit leiden tot klachten op allerlei niveaus.
Waarom Hartcoherentie training? Het hart-breinsysteem positief beïnvloeden
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er een goed evenwicht is tussen het sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel, en dat deze systemen goed op elkaar zijn afgestemd? Het antwoord ligt in de relatie tussen de hersenen en het hart. Er is continue communicatie het hart en de hersenen: het hart-breinsysteem. De hersenen en het hart beïnvloeden elkaar.
Denk bijvoorbeeld aan een schrikreactie: als je schrikt, wordt dit in de hersenen geregistreerd en gaat het hart sneller kloppen. Het hart past zich aan de invloed van het autonome zenuwstelsel aan. Het hart doet meer. Het zendt ook signalen terug naar de hersenen, waarmee het de hersenactiviteit beïnvloedt. De communicatie tussen hersenen en hart verloopt dus in beide richtingen.
Hartcoherentie en Heart rate variability (HRV)
Het is mogelijk om de communicatie tussen het hart en de hersenen op een positieve wijze te beïnvloeden. Dit kan middels Hartcoherentie training of middels een Biofeedback behandeling. Hoe werkt dit? Normaal gesproken zijn het sympathisch en het parasympatisch systeem wisselend actief. Met de ademhaling kun je invloed uitoefenen op de wisseling van die systemen. Bij de inademing gaat je hart sneller kloppen en wordt het sympathisch systeem geactiveerd, bij de uitademing vertraagt je hartslag en kom je meer in het parasympatisch systeem.
Bij gezonde personen verschilt de tijd tussen twee hartslagen voortdurend. We noemen die variatie: heart rate variability, ofwel hartslagvariabiliteit (HRV). Deze onregelmatigheid toont aan dat de hartfrequentie zich goed aanpast aan de omstandigheden van het hart en de bloedvaten. Wetenschappers en artsen beschouwen hartslagvariabiliteit als een belangrijke gezond- en fitheidsindicator. Het is een maat van psycho-fysiologische flexibiliteit, die tot uiting komt op lichamelijk, mentaal en emotioneel vlak. Het reflecteert onze mogelijkheden om op stress en omgevingsomstandigheden te reageren.
De manier waarop het patroon van onze hartslagvariabiliteit eruit ziet, geeft de mate van coherentie weer. Als we ontspannen zijn en rustig in- en uitademen, dan is er een hoge hartcoherentie. Er ontstaat een harmonisch patroon in de hartslag, die resoneert met de ademhaling. Het autonome zenuwstelsel zal de snelheid van de hartslag, de output van het hart en de capaciteit van de bloedvaten aanpassen, zodat het ritme synchroon gaat lopen met de ademhaling.
Wanneer we gestrest zijn, gejaagd zijn of ons onprettig voelen, is de hartcoherentie laag en laat het patroon een meer chaotisch en schokkend beeld zien. Hartslagvariabiliteit en hartcoherentie beïnvloeden de communicatie tussen het sympatische en parasympatische deel (het gas- en het rempedaal) op gunstige wijze, waardoor de balans wordt hersteld. Deze herstelde balans leidt tot andere signalen die naar de organen worden gestuurd, waardoor deze minder stresshormonen gaan aanmaken. Zo heb je dus zélf invloed op de reactie van je lichaam en kun je het evenwicht in het autonome zenuwstelsel herstellen.
Hoe kun je deze positieve invloed op het evenwicht in je autonome zenuwstelsel tot stand brengen? Bij psychologie praktijk BrainNetwork helpen we je graag. Tijdens een Hartcoherentie training leer je adem te halen op een eigen optimale snelheid, waardoor er rust in het autonome zenuwstelsel ontstaat. Je leert verder wat het effect van je ademhaling is op je hartslagvariabiliteit en hartcoherentie.
Tijdens de Hartcoherentie training zie je je eigen hartslag en leer je wat stress en ontspanning met het lichaam doen. Zo krijg je inzicht in de relatie tussen wat er binnenkomt aan prikkels en waar die toe leiden, zowel op fysiek als emotioneel gebied. Dit inzicht biedt de mogelijkheid om je reactie op de prikkels te veranderen, ten gunste van je gezondheid.
BrainNetwork in Zeist is gespecialiseerd in de behandeling van diverse klachten door middel van Hartcoherentie en Biofeedback. Speciaal voor het verminderen van stressklachten en het verbeteren van slaap heeft BrainNetwork een kortdurend traject van 3 tot 5 sessies (met een duur van 30 minuten per sessie) ontwikkeld. Neem contact op met een van onze experts om meer over de behandeling te weten te komen.
