Neurofeedback ADHD

Neurofeedback bij ADHD en ADD

De symptomen of klachten als die ontstaan door ADHD of ADD kunnen een grote impact hebben op je dagelijks functioneren. Om je daarbij te helpen, worden verschillende behandelingen of medicijnen geadviseerd. Welke behandeling het beste voor jou werkt is heel persoonlijk en ook afhankelijk van de klachten die je ervaart. Neurofeedback is een van de mogelijkheden om tot een effectieve en langdurige vermindering van je klachten te komen. In deze blog leggen we je graag uit wat Neurofeedback is en hoe dit voor jou zou kunnen werken bij psychische klachten als gevolg van ADHD & ADD.

1. In het kort; het functioneren van je brein bij AD(H)D
2. Verschillende behandelmethoden bij ADHD & ADD
3. Neurofeedback als behandelmethode bij ADHD & ADD
4. Onderzoek naar Neurofeedback bij ADHD & ADD
5. Waarom kiezen voor neurofeedback?

Het functioneren van je brein bij AD(H)D

ADHD (afkorting voor: Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een ‘stoornis’ die veel voorkomt in Nederland. De klachten die je kan ervaren als gevolg van ADHD kunnen sterk verschillen van persoon tot persoon, herkenbare symptomen zijn onder andere:

– Problemen met aandacht & concentratie
– Je onrustig voelen en daardoor ook snel prikkelbaar zijn
– Snel afgeleid zijn en verveeld raken (hierdoor zaken niet afmaken)
– Veel verschillende zaken tegelijk oppakken
– Wisselingen in je stemming
– Snel geïrriteerd raken of boos als zaken niet gaan zoals je wil

ADHD komt dus veel voor en de afgelopen jaren lijkt het aantal personen dat klachten ervaart als gevolg van ADHD ook toe te nemen. We denken vaak als snel aan ADHD als iemand druk of onrustig is. Maar niet iedereen die druk is of symptomen heeft overeenkomstig met ADHD, heeft ook daadwerkelijk deze psychische stoornis. Klachten, zoals slecht kunnen concentreren, kunnen ook een gevolg zijn van angst, stress of trauma. ADHD is een stoornis die ontstaat in de informatie verwerking van je brein en openbaart zich vaak al op jonge leeftijd.

Maar wat is er dan precies anders in het brein van mensen met ADHD?

Uit onderzoek blijkt dat het brein van mensen met ADHD daadwerkelijk iets anders werkt. Hierbij kijken we met name naar de verbindingen en communicatie tussen hersendelen. Deze verbindingen zijn belangrijk voor de verwerking van informatie en de activiteit van je brein. De activiteit van je brein meten we met een EEG aan de hand van hersengolven.

Wat blijkt wanneer we kijken naar een EEG van het brein, is dat er bij het brein van mensen met ADHD meer trage hersengolven aanwezig zijn. Trage golven in je brein staan voor onderactiviteit. Een overmatig aanwezigheid van trage hersengolven klinkt tegenstrijdig ten opzichte van de hyperactiviteit die we associëren met ADHD. Maar als we verder kijken zien we dat deze zogenaamde onderactiviteit vooral aanwezig is bij de frontaalkwab. De frontaalkwab is het hersengebied dat betrokken is bij onder andere concentratie, planning, gedrags- en emotieregulatie. Als je dus bedenkt dat de activiteit in specifiek dit hersengebied, dat betrokken is bij planning en concentratie, lijkt af te wijken klinkt het al wat minder tegenstrijdig. 

Bij het ADHD-brein worden in de meeste gevallen een overmaat aan theta en alpha golven waargenomen. Deze hersengolven worden geassocieerd met onder andere ontspannenheid en creativiteit  Als je goed geconcentreerd bent zien we meer bèta golven in plaats van deze bovengenoemde theta activiteit. De verschillende hersengolven spelen dus een belangrijke rol bij het functioneren van je brein. Bij ADHD zien we dat de activiteit van je brein, gemeten door deze hersengolven, kan afwijken. Er wordt nog altijd veel onderzoek gedaan naar de oorzaken van ADHD. Het lijkt erop dat de oorzaken dus onder andere te maken hebben met verbindingen (de activiteit) in je brein, maar ook erfelijkheid en de omgeving spelen mogelijk een rol.

Neurofeedback ADHD

Verschillende behandelmethoden bij ADHD & ADD

Als je vermoed dat je ADHD of ADD hebt en hier klachten van ervaart is de eerste stap om dit te bespreken met je huisarts. Vervolgens kan de huisarts je doorverwijzen om tot een officiële diagnose ADHD te komen. Met deze diagnose heb je duidelijkheid over de onderliggende oorzaken van je klachten en kan je besluiten om over te gaan tot een behandeltraject.

Er zijn verschillende behandelmethode om je te begeleiden bij ADHD en ADD. Zo kan een psycholoog je helpen leren om te gaan met de klachten die je ervaart, door middel van cognitieve gedragstherapie. De psycholoog kan je op deze manier helpen om patronen te veranderen, structuur aan te brengen en bijvoorbeeld anders om te gaan met stress of emoties.

Als gedragstherapie niet de oplossing voor je is kun je eventueel in overleg met de huisarts psychiater besluiten om tot medicijnen over te gaan. Medicijnen kunnen helpen om rustiger te worden maar hebben ook nadelen en kunnen bijwerkingen hebben. Laat je daarom altijd goed informeren.

Een alternatieve behandelmethode is neurofeedback of neurofeedback training. Neurofeedback is een behandelmethode die werkt op basis van je hersenactiviteit (de hersengolven) zoals we eerder bespraken in deze blog. Hieronder leggen we je meer uit over neurofeedback bij ADHD & ADD.

Neurofeedback als behandeling van ADHD en ADD

Neurofeedback is een psychologische behandelvorm die in de jaren 60 is ontstaan, aan de Universiteit van Chicago (de Verenigde Staten). Dr. Kamiya en Dr. Sterman, die aan het begin stonden van de Neurofeedback behandeling zoals we deze vandaag kennen, deden onderzoek naar ons bewustzijn. Tijdens dit onderzoek ontdekte Dr. Kamiya dat mensen met behulp van een eenvoudig beloningssysteem (feedback systeem) konden leren om hun hersenactiviteit te veranderen.

Dit was het begin van meer onderzoek en het ontstaan Neurofeedback voor verschillende toepassingen. Zo werd de techniek al snel ingezet voor het verbeteren van de concentratie. Dit vormde vervolgens de aanleiding tot de inzet van Neurofeedback bij behandeling van ADHD en ADD. De mogelijk effectiviteit van neurofeedback bij ADHD is niet altijd eenduidig maar wordt inmiddels door verschillende onderzoeken onderschreven (https://www.ggznieuws.nl/studie-bevestigt-neurofeedback-op-lange-termijn-voordeel-kinderen-adhd)

De onderliggende gedachten is dan neurofeedback een effectief methode kan zijn om je brein te trainen op hersengolven. Deze hersengeloven hebben een grote invloed op de informatie verwerking in je brein en ons functioneren zoals we eerder bespraken in deze blog. Hieronder lees je meer over de werking van neurofeedback bij ADHD & ADD.

Neurofeedback BrainNetwork

Werking van Neurofeedback bij ADHD & ADD

Neurofeedback gaat uit van het lerend vermogen van de hersenen. Je brein bestaat uit een complex en ingenieus netwerk, dat signalen doorgeeft en daarmee je gedrag aanstuurt. Tijdens een Neurofeedback behandeling krijg je feedback op de activiteit van je hersenen. Je kunt het een beetje zien als feedback die je ontvangt op je werk of thuis. Positieve feedback leidt vaak tot nieuwe inzichten en helpt je om zaken anders aan te pakken. Dit leerproces zien we ook terug in de behandeling door middel van neurofeedback. Hierbij verloopt het proces deels bewust, evenals deels onbewust. Met behulp van Neurofeedback versterken we de balans van de hersengolven die bij ADHD verstoord is. De informatie verwerking in je brein wordt hiermee gestimuleerd. Dit klinkt misschien nog ingewikkeld, maar om het te verduidelijken leggen we het uit in een paar stappen:

Stap 1: Tijdens een behandeling worden elektroden op je hoofdhuid geplaatst om je hersenactiviteit te kunnen meten. Hoe dat eruit ziet? Bekijk onze YouTube-video over een Neurofeedback behandeling. De psycholoog ziet vervolgens deze hersenactiviteit op het scherm dat verbonden is met het scherm waar jij zelf naar kijkt.

Stap 2: Terwijl jij een film kijkt of een computergame speelt, ontvangen je hersenen op basis van de gemeten activiteit directe feedback. Dat wil zeggen dat je film of game wordt gestopt of juist doorspeelt, op basis van de gemeten activiteit. Hierdoor leren je hersenen onbewust de ‘gewenste’ hersenactiviteit te activeren. De ‘gewenste’ hersenactiviteit leidt bij een geslaagde ADHD- of ADD-behandeling met Neurofeedback vervolgens tot een vermindering van je klachten.

Stap 3: De huidige stand van de hersenen wordt via het beeldscherm van de cliënt zichtbaar gemaakt. Het kan bijvoorbeeld zijn dat het beeld slecht zichtbaar wordt gemaakt door de computer, omdat de hersenactiviteit die nu aanwezig is ongewenst is.

Stap 4: De cliënt leert op deze manier via zelfregulatie zijn eigen hersenactiviteit beïnvloeden, omdat het beeld waar hij of zij naar kijkt verandert bij de gewenste hersenactiviteit. Daardoor wordt het onderliggende mechanisme direct beïnvloed.

Deze infographic laat schematisch zien hoe neurofeedbac werkt.

Operante conditionering

Wel eens gehoord van operante conditionering? Dat is eigenlijk kort gezegd wat er gebeurt bij een behandeling met Neurofeedback. De ongewenste hersengolven worden als het ware ‘gestraft’ en de gewenste hersengolven worden ‘beloond’. Er vindt waarschijnlijk neuroplasticiteit plaats tijdens Neurofeedback training, maar de precieze mechanismen zijn nog niet op celniveau bekend. 

Waarom kiezen voor neurofeedback bij ADHD & ADD?

Er zijn verschillende behandelmethode die je kunnen helpen bij klachten als gevolg van ADHD & ADD. Belangrijk daarbij is om je goed te laten informeren om zo de begeleiding te krijgen die het beste bij jou past. In onze psychologenpraktijk hebben we veel ervaring met zowel cognitieve gedragstherapie als neurofeedback in de behandeling van ADHD. Cognitieve gedragstherapie wordt veel en vaak effectief ingezet. Neurofeedback kan daarnaast een sterk alternatief zijn om langdurig klachten te verminderen.

Neurofeedback kan een goede optie zijn wanneer andere therapieën niet voldoende voor je hebben gewerkt en je ook niet wil kiezen voor medicatie. De behandeling werkt zonder bijwerkingen en wordt vaak als een prettige behandelmethode ervaren. Er zijn verschillende vormen van Neurofeedback, zoals frequentietraining of de meer gestandaardiseerde vormen. Laat je daarom altijd goed informeren over Neurofeedback door een gecertificeerde psycholoog.

In onze praktijk combineren we een Neurofeedback training altijd met gesprekstherapie. Hierdoor word je je meer bewust van de verandering die je ervaart en helpen we je om effectief om te leren gaan met je klachten. Neurofeedback training bij ADHD is geen standaard vergoede behandelmethode, maar je kan vaak een vergoeding krijgen vanuit de complementaire zorg (aanvullende verzekering).

Onderzoek naar Neurofeedback bij ADHD en ADD

Er zijn inmiddels verschillende onderzoeken gedaan naar de effectiviteit van Neurofeedback bij ADHD. In dit soort onderzoek wordt er gekeken naar een groep die neurofeedback therapie ontvangt en een zogeheten ‘controlegroep’. Dit kan je vergelijken met het testen van een medicijn, waarbij de ene groep het medicijn krijgt en de andere groep een placebo. Als je zoekt naar deze artikelen dan vind je diverse reacties over deze behandelingsvorm. Van enthousiaste ervaringsverhalen tot meer kritische vragen over de langdurige werking van deze behandeling. Uit recent onderzoeken blijkt dat Neurofeedback effectief ingezet kan worden ADHD. Die effectiviteit wordt gemeten aan de hand van bijvoorbeeld vragenlijsten over de klachten die iemand ervaart, of de observaties van ouders en leraren (wederom gevraagd met vragenlijsten). Hieronder lees je een aantal bevindingen uit recent onderzoek.

Uit een meta-analyse* in 2009 blijkt dat Neurofeedback een groot effect kan hebben op het verbeteren van aandacht en impulsiviteit. De effecten op hyperactiviteit, wat veel mensen met ADHD ervaren, zijn daarin minder significant. Uit ervaring blijkt echter wel dat een verbeterde concentratie uiteindelijk leidt tot meer rust en structuur. Dit helpt vervolgens mensen met ADHD om beter om te gaan met klachten die voortkomen uit hyperactiviteit.

Neurofeedback wordt bij ADHD-klachten inmiddels gezien als een beproefde en effectieve behandeling. Zo blijkt ook uit een onlangs verschenen onderzoek** aan de Universiteit Utrecht. Dit onderzoek benadrukt de mogelijke positieve en langdurige effecten van Neurofeedback bij kinderen met ADHD of ADD.

Advies over ADHD & ADD

De klachten die ontstaan vanuit ADHD of ADD zijn voor iedereen uniek. Dit verdient dan ook een persoonlijke behandeling voor het beste resultaat. Vanuit onze praktijk zien we dat neurofeedback daarin een effectieve aanpak kan zijn voor zowel kinderen als volwassen. Laat je altijd goed informeren over de behandelmethode zodat je de begeleiding krijgt die het beste bij jouw past.

Neurofeedback Training Utrecht

Als psychologenpraktijk BrainNetwork zijn wij gespecialiseerd in het behandelen van ADHD, ADD (en andere klachten) door middel van neurofeedback en cognitieve gedragstherapie. Benieuwd of wij jou kunnen helpen? Neem dan gerust contact met ons op, we vertellen je graag meer over de verschillende behandelmethoden.

Deze blog is geschreven door Ilse Mennen; psycholoog, biofeedback & neurofeedback therapeut en eigenaar van BrainNetwork. Ilse heeft veel ervaring als therapeut met de inzet van ervarings- en lichaamsgerichte behandelmethode zoals biofeedback en neurofeedback en schrijft regelmatig over haar ervaringen vanuit de praktijk.

Neurofeedback bij ADHD en ADD

De symptomen of klachten als die ontstaan door ADHD of ADD kunnen een grote impact hebben op je dagelijks functioneren.…

Het ontstaan van Neurofeedback

Neurofeedback is een opkomende en “nieuwe” behandeling, maar gaat eigenlijk al terug tot ongeveer 1960. De geschiedenis aan onderzoekers in…

Wat is Neurofeedback?

Als we het simpel proberen uit te leggen: Neurofeedback is een training voor je brein. Verschillende delen van je brein…

Wat is een QEEG bij een Neurofeedback behandeling?

Met Neurofeedback training doen we een behandeling op hersenactiviteit, waarbij we het brein stimuleren de gewenste hersengolven te produceren, om…

Neurofeedback BrainNetwork

Het ontstaan van Neurofeedback

Neurofeedback is een opkomende en “nieuwe” behandeling, maar gaat eigenlijk al terug tot ongeveer 1960. De geschiedenis aan onderzoekers in dit veld heeft het mogelijk gemaakt voor ons om Neurofeedback te gebruiken als tool voor veel verschillende klachten. Neurofeedback levert in de praktijk mooie resultaten op. Maar hoe is het nu eigenlijk ontstaan? Dit blog geeft uitleg over de geschiedenis aan onderzoek die er toe heeft geleid dat wij bij BrainNetwork Neurofeedback kunnen toepassen om jou te helpen met bepaalde klachten. Op het eind zullen we uitleggen hoe het in de huidige tijd wordt toegepast.

Het begin

Rond 1960 stond EEG-onderzoek naar slaap- en waak toestanden centraal. Pavlov deed onderzoek naar interne inhibitie bij de overgang van waken naar slapen. Interne inhibitie speelt een rol bij het onderdrukken van aangeleerde reacties, en leidt tot een verminderde beweeglijkheid en een gerichtere aandacht. Er zijn bepaalde hersengolven die hiermee te maken hebben, dit zijn hersengolven van twaalf tot vijftien Hertz. Deze hersengolven worden samen het sensomotorisch ritme (SMR) genoemd.

Onderzoeker Barry Sterman deed onderzoek op dit gebied bij katten. Hij leerde katten een geconditioneerde (aangeleerde) reactie aan. De katten moesten op een hendel drukken om voedsel te ontvangen. Nadat de katten dat geleerd hadden, leerde hij de katten een tegengestelde reactie aan: op het moment dat er een toon werd aangeboden, vond er geen voedsel aanbieding plaats. Drukt de kat toch op de hendel, dan houdt de toon langer aan. De katten leren dan om de hendel niet in te drukken als er een toon klinkt. Het onderdrukken van het eerder aangeleerde proces van het indrukken van de hendel, is te beschouwen als interne inhibitie. Sterman ontdekte dat op dat moment het SMR verscheen. Dit SMR vertoonde een gelijkenis met slaapspoelen. Slaapspoelen zijn plotselinge hoogfrequente uitslagen in het EEG die de slaap stabiliseren. Er zijn aanwijzingen dat deze slaapspoelen verband houden met de hoeveelheid leren die voor het slapen plaats heeft gevonden. Ook toonde Sterman aan dat het aantal slaapspoelen in de slaap van de getrainde katten duidelijk steeg. De verhoging van het SMR bij neurofeedback heeft dus waarschijnlijk een positief effect op de slaap.

Een doorbraak kwam in 1967, toen de NASA proefdieren zocht in verband met hun ruimtereizen. Er werd toen onderzoek gedaan naar het effect van schadelijke brandstofdampen. Sterman testte dit wederom bij katten. De meeste proefdieren kregen na ongeveer een uur een epileptische aanval, behalve één groep katten. Die katten had Sterman getraind door ze te belonen wanneer het SMR ritme optrad. Hiermee werd de basis gelegd voor neurofeedback: de mogelijkheid om hersenactiviteit te reguleren via operante conditionering. 

QEEG meting bij Neurofeedback

Neurofeedback bij ADHD

In 1976 ontdekte Joel Lubar dat neurofeedback ook effect had bij ADHD. Hier was al aanleiding voor, omdat slaap ontregelingen bij ADHD vaak een belangrijke rol speelden. Hij stelde, naar aanleiding van al het eerdere onderzoek, dat training van de SMR zou leiden tot een verbetering van het inhibitievermogen. Zoals al eerder werd gezegd zorgt interne inhibitie voor meer gerichte aandacht en verminderde beweeglijkheid.
Inhibitie werd gemeten door middel van spierspanning en een beschrijving van het gedrag van jongens met ADHD in een schoolomgeving. Bij de trainingsperiode werd de SMR gestimuleerd en de thèta-activiteit onderdrukt, waarna inderdaad de spierspanning verminderde en het gedrag verbeterde. In een volgende trainingsperiode waarin de thèta-activiteit werd gestimuleerd en de SMR onderdrukt, bereikte men juist een tegenovergesteld effect.

Neurofeedback BrainNetwork

Bij BrainNetwork zijn we gekwalificeerd als Neurofeedback specialist BCN en lid van BCIA. Dit is het enige erkende internationale instituut voor opleiding en professionalisering van neurofeedback therapeuten. Check daarom voordat je start met een Neurofeedback traject of de aanbieder BCIA gecertificeerd is. 

Binnen Neurofeedback als behandeling zijn er verschillende manieren waarop het wordt uitgevoerd door verschillende aanbieders. Bij BrainNetwork werken wij volgens de klassieke methode. De klassieke vorm van neurofeedback richt zich op het trainen van specifieke hersengolfbanden (zoals alfa, beta, theta, en delta). Dit wordt gedaan door de kracht (power) van deze frequenties te versterken of te verzwakken, afhankelijk van wat nodig is voor de cliënt.

Klassieke neurofeedback

Bij klassieke neurofeedback maken we eerst een QEEG. Op basis hiervan wordt een behandelplan opgesteld. Tijdens de neurofeedback behandeling krijg je opdrachten die je moet doen, op basis van een film op een beeldscherm. Je moet bijvoorbeeld een figuurtje naar een bepaald doel leiden, of zorgen dat de film helder te zien is in plaats van vervaagd. Dit doe je door middel van het controleren van je eigen hersengolven. Hoe beter je deze reguleert, hoe beter de opdracht lukt. Naarmate de training vordert stellen we het programma zo in, dat er beter gepresteerd moet worden voordat de opdracht lukt. Je beloont als het ware het goed reguleren van de hersengolven door het resultaat wat te zien is op het scherm. Door beloning leren je hersenen wat de optimale hersenactiviteit is. Daardoor worden er ook nieuwe verbindingen gemaakt en oude afgebroken. Daarom is het effect van neurofeedback blijvend; het is een techniek die je aanleert en niet meer verleert. 


Ben jij benieuwd wat Neurofeedback voor jouw klachten kan doen? Neem dan contact met ons op en plan een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek in!

Wat is Neurofeedback

Wat is Neurofeedback?

Als we het simpel proberen uit te leggen: Neurofeedback is een training voor je brein. Verschillende delen van je brein communiceren continu met elkaar. Neurofeedback kan je helpen om deze communicatie, de netwerken in je brein, te versterken en verder te ontwikkelen. Dit kan positief effect hebben op bijvoorbeeld het verminderen van klachten bij slaapproblemen of het verbeteren van aandacht bij ADD en ADHD. Hoe dit precies werkt en hoe dit als behandeling ingezet kan worden, leggen we je graag uit in deze blog.

1. Ontstaan en geschiedenis van Neurofeedback
2. Werking van Neurofeedback: Lerend vermogen van je brein
3. Verschillende vormen van Neurofeedback
4. Effectiviteit van Neurofeedback bij verschillende klachten
5. Neurofeedback, kosten en duur van een behandeltraject

Neurofeedback: Het ontstaan & de geschiedenis

De ontwikkeling van Neurofeedback gaat terug naar de jaren 50, wanneer Dr. Joe Kamiya en Dr. Barry Sterman aan de Universiteit van California onderzoek doen naar de verschillende functies van ons brein. Dr. Kamiya bestudeerde het bewustzijn en ontdekte dat je een beloningssysteem kunt gebruiken om hersenactiviteit te veranderen. Op dat moment voerde Dr. Sterman een experiment uit om te zien of katten hun motoriek konden verbeteren. Door middel van een eenvoudig beloningsmechanisme leerden ze hun hersengolven te beheersen (voor het gewenste gedrag te vertonen), om een beloning te krijgen. Dit vormt de basisgedachte voor de huidige EEG-Neurofeedback training.

In de jaren 60 trokken deze technieken de aandacht van NASA-wetenschappers. NASA wilde deze methoden bij de astronauten gebruiken, als een vorm van preventie tegen aanvallen en hallucinaties bij blootstelling aan maanlanding brandstof, evenals voor aandachttraining. Sindsdien is er steeds meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werking en de toepassing van Neurofeedback in de behandeling van psychische klachten en het verbeteren van bepaalde cognitieve functies.

In een andere blog leggen we je meer uit over de geschiedenis van deze methode: het-ontstaan-van-neurofeedback

Wat is Neurofeedbackl

Het lerend vermogen van je brein

Om uit te leggen wat Neurofeedback precies is beginnen we bij ons eigen interne netwerk, ons autonome zenuwstelsel. Ons brein, centrale zenuwstelsel, auto-immuunsysteem, hormoonhuishouding, emoties en denken zijn met elkaar verbonden en beïnvloeden samen onze lichamelijke en geestelijke gezondheid en ons functioneren. Een goede werkzaamheid van dit vernuftige netwerk is daarbij afhankelijk van de communicatie tussen de verschillende delen. Veel van deze communicatie gebeurd onbewust maar kunnen we wel trainen door het lerend vermogen van dit systeem.

Bij neurofeedback maken we gebruik van dit lerend vermogen van je brein. Door het gebruik van elektroden kan je hersenactiviteit (EEG) meten. Op basis van een QEEG ((Quantitative Electroencephalography) wordt een behandelplan bepaald waarbij bepaalde delen van het brein op bepaalde frequenties getraind wordt. Door vervolgens feedback te geven op hersenactiviteit kan er een leerproces in gang worden gezet. Tijdens een Neurofeedback behandeling wordt bepaalde hersenactiviteit beloond. Deze beloning vindt vervolgens plaats door visuele (zien) of auditieve (luisteren) feedback.

Hersenactiviteit

Je hersenactiviteit bepaalt de mate van communicatie tussen de verschillende hersendelen. De communicatie tussen de verschillende hersendelen wordt gemeten in hersengolven. Deze golven ontstaan wanneer grote groepen neuronen gelijktijdig (elektrische) signalen naar elkaar afgeven. Deze hersenactiviteit varieert continu gedurende de dag, op basis van de taken die je doet of je mentale staat.

Wanneer je met veel concentratie een taak doet, laten je hersenen bijvoorbeeld een ander activatieniveau zien dan wanneer je slaapt. Het activatieniveau van je brein vertaalt zich in frequenties (hersengolven). Dit wordt ook wel gezien als de snelheid waarop de hersendelen met elkaar communiceren. Ons brein kent verschillende hersengolven, met ieder een unieke functie. Meer weten? In dit artikel op ADHDblog is een goed overzicht te vinden over de verschillende hersengolven.

Neurofeedback verder uitgelegd

Is deze informatie over Neurofeedback misschien nog wat vaag? We kunnen het je verder uitleggen aan de hand van een voorbeeld van hoe de training eruit ziet.

Tijdens een Neurofeedback training kun je bijvoorbeeld een spel spelen op een scherm, waarbij je een vliegtuig op het scherm bestuurt. Dit vliegtuig moet je door verschillende ringen op het scherm laten vliegen. Dat doe je op een unieke manier: het vliegtuigje bestuur je met je hersenactiviteit. Alleen bij de gewenste activiteit in je brein zal je het vliegtuig in de juiste richting sturen.

Door deze vorm van feedback leert je brein wat de gewenste hersenactiviteit is. Dit is een onbewust proces, dat we operante conditionering noemen. Tijdens dit leerproces zullen de klachten die je ervaart geleidelijk verminderen, bijvoorbeeld bij slaapproblemen, niet aangeboren hersenletsel of ADHD.

Operante conditionering

Het principe operante conditionering werd bekend door de Amerikaanse psycholoog Burrhus Frederic Skinner. Skinner ontwierp de zogenaamde Skinner-box, waarin hij een rat of een duif zette. Als het dier met de poot op een hefboom drukte, kreeg het een brokje. Door de beloning leerden de proefdieren steeds vaker op de hefboom te drukken. Neurofeedback werkt ook op basis van de operante conditionering: de hersenen krijgen een beloning als ze de goede hersengolven vertonen. Ons brein is zeer goed in het leggen van verbanden. Wanneer er een beloning te verdienen valt, leert ons brein wat daarvoor nodig is.

Verschillende vormen van Neurofeedback

Neurofeedback valt onder de biofeedback therapievormen. Biofeedback staat voor behandelmethode waarbij gebruik gemaakt wordt van lichaamssignalen (fysiologie) om tot een behandeling te komen van verschillende psychische klachten (lees hier meer over op de website van de biofeedback vereniging). Biofeedback kan afhankelijk van je klachten separaat ingezet worden als behandelvorm maar ook als aanvulling op cognitieve therapievormen zoals CGT en ACT.

Binnen de neurofeedback zijn over de afgelopen jaren verschillende behandeltechnieken ontstaan. De meest gebruikte technieken zijn: Klassieke methode (power training), Loreta Z Score of Zengar/neurooptimal methode. De basis gedachte achter deze verschillende technieken komt sterk overeen, maar de werking kan sterk verschillen. De Loreta Z score klassieke methode werken op basis van een persoonlijke behandeling die voortkomt uit een QEEG meting. Daarmee vragen deze technieken specifieke expertise van de behandelaar en kan er meer op basis van jouw EEG getraind worden. Loreta Z score training maakt gebruik van een database van “normale” hersenpatronen en vergelijkt de hersenactiviteit van de cliënt hiermee. Het doel is om de hersenactiviteit van de cliënt meer in lijn te brengen met deze normatieve data. Daarbij maakt men bij Loreta Z-score tijdens de training gebruik van 19 kanalen.

Bij de klassieke manier wordt er 1,2 of 4 kanaals getraind waarbij op specifieke gebieden in het brein feedback wordt gegeven. Hierbij wordt het QEEG als basis gebruikt voor een behandelprotocol, maar wordt er door de behandelaar zelf bijgesteld in frequentie of locatie op basis van wat er in de trainingssessies gebeurd. Hierbij is de rol, ervaring en deskundigheid van de behandelaar belangrijk omdat deze ook gedurende de behandeling, waar nodig, bijsteldt en werkt met de directe effecten. Deze methodiek kijkt naar het individuele EEG en gaat niet uit van een standaard.

Zengar of Neuro optimal werkt op basis van een meer algemene benadering en vaak zonder meeting vooraf. Daarmee is deze methode vaak minder specifiek gericht op je persoonlijke klachten. Zengar ziet de hersenen als een non-lineair dynamisch systeem. Dit betekent dat het brein in staat is om zich voortdurend aan te passen en te reorganiseren als het wordt geconfronteerd met nieuwe informatie of stimuli. NeurOptimal is ontworpen om dit proces te ondersteunen zonder het op een specifieke manier te sturen. NeurOptimal geeft geen specifieke richtlijnen of doelen. De hersenen bepalen zelf wat ze nodig hebben en passen zich hieraan aan.

Gezien er meerdere vormen zijn is het belangrijk je altijd goed te laten informeren zodat je tot een effectieve behandeling van je klachten komt.

QEEG

Effectiviteit van Neurofeedback

Moderne beeldvormende technieken zoals EEG (kort voor Elektro-encefalografie) stellen ons steeds beter in staat om de relatie tussen hersenen en gedrag te begrijpen. Deze technieken geven inzicht in de structuren en de processen van specifieke hersengebieden. Hierdoor kunnen we de hersenactiviteit meten en behandelingen hierop toepassen.

Zoals eerder uitgelegd in deze blog, aan de basis van Neurofeedback ligt de veronderstelling dat operante conditionering van de hersenactiviteit kan leiden tot het versterken van neurale netwerken. Deze veranderingen en het versterken van neurale netwerken kunnen vervolgens je cognitief functioneren en gedrag positief beïnvloeden. Daarmee kan neurofeedback een effectieve behandeling bieden maar is tegelijkertijd ook niet voor alle klachten of in elke situatie even geschikt. Daarnaast vraagt een succesvolle Neurofeedback behandeling om een persoonlijke benadering. Elk brein functioneert anders en het afstemmen van de behandeling op jouw persoonlijke situatie vraagt aandacht en tijd.

Recente onderzoeken benadrukken de werking van Neurofeedback voornamelijk bij ADHD, ADD en slaapklachten. In 2018 is Neurofeedback op basis van onderzoeken benoemd als een veelbelovende behandeling voor kinderen met ADHD. Ook bij leerproblemen, waarbij concentratie een belangrijke rol speelt, kan Neurofeedback een effectief resultaat geven. Neurofeedback kan worden toegepast bij kinderen vanaf 6 jaar, met aandachtsproblemen, impulsiviteit en slaapproblemen. Daarnaast kan de methode ook geschikt zijn als alternatieve behandeling voor jongeren en volwassenen met klachten als gevolg van NAH of bij depressie.

Voordelen van Neurofeedback training:

1. Neurofeedback kan een alternatief zijn voor of aanvulling op medicatie
2. De behandeling is non-invasief & biedt langdurige resultaten
3. Minimale tot geen bijwerkingen (mogelijk wat vermoeidheid na de behandeling)
4. Er is geen verwijzing of diagnose nodig voor de behandeling

Wat is neurofeedback

Neurofeedback behandeltraject

Voordat je voor een Neurofeedback training kiest: laat je altijd goed informeren over het type behandeling. Er zijn namelijk verschillende soorten Neurofeedback therapie. Daarnaast is het belangrijk dat de behandeling wordt uitgevoerd door een erkende therapeut. BCIA is een internationale organisatie voor training en certificering van Neurofeedback therapeuten. In het register van BCIA vind je de gecertificeerde therapeuten bij jou in de buurt.

Structuur en duur van een behandeltraject

Tijdens een Neurofeedback behandeling worden er elektroden op je hoofd geplaatst. Het gebied in de hersenen en de frequentie waarop we trainen is afhankelijk van de meting uit de basis-EEG. Het doel van de training is om de hersenactiviteit in specifieke gebieden zodanig te beïnvloeden dat je taken in het dagelijks leven makkelijker kan uitvoeren en dat je klachten daardoor verminderen. Training vindt plaats doordat je hersenen visueel of auditief feedback ontvangen wanneer de gewenste hersenactiviteit optreedt. Op basis van de QEEG en de analyse wordt een persoonlijk behandelplan gemaakt op basis waarvan de behandeling wordt gestart. Gedurende het traject kan het plan eventueel wat bijgesteld worden op basis van progressie die je maakt, de therapeut zal dit met je bespreken. Aan het eindde van het traject kan er eventueel een eindverslag gemaakt worden.

Wat is de duur van een Neurofeedback training? Om een langdurig resultaat te realiseren is het belangrijk om gedurende een periode van 2 tot 3 maanden consequent de behandeling te volgen. De behandeling vindt vervolgens 2x per week plaats in sessies van ongeveer 50 minuten. Dat wil zeggen dat er gemiddeld 25 sessies nodig zijn om een langdurig resultaat te bereiken: herhaling van het geleerde is hierbij belangrijk om tot een blijvend resultaat te komen.

Wat zijn de kosten van Neurofeedback training?

Zoals hier eerder uitgelegd bestaat een neurofeedback traject uit de onderstaande onderdelen. De prijs voor een volledig traject wordt met name bepaald door het aantal sessies. De kosten van een sessies met een gecertificeerde neurofeedback psycholoog zijn meestal rond de 100€ voor 50 minuten.

1. Intake, afname QEEG & analyse (90 minuten)
2. Behandel traject 2x per week (+/- 25 sessies van 50 minuten?
3. Afronding en eindverslag

Neurofeedback wordt niet vergoed vanuit de basisverzekering GGZ. In de meeste gevallen is een vergoeding vanuit een aanvullende verzekering wel mogelijk. Laat je hier over informeren door je verzekeraar. BrainNetwork is een gecertificeerde praktijk in de regio Utrecht. We werken uitsluitend met ervaren en BCIA gecertificeerde therapeuten. Lees hier voor meer informatie over onze tarieven en vergoedingen.

Wil je meer informatie over Neurofeedback?

Op onze website www.brainnetwork.nl vind je meer informatie over de behandelmethode en toepassing bij diverse klachten zoals slaapproblemen, leerproblemen(NLD), NAH of ADHD en ADD.

Wil je graag verder lezen over de werking van Neurofeedback? Dan vind je hieronder een aantal interessante artikelen en websites. Daarnaast beantwoorden we graag je vragen over Neurofeedback. Neem gerust contact met ons op of laat je vraag achter via onze website.

ISNR: Introduction Neurofeedback
Neurofeedback en ADHD
Artikel: What is Neurofeedback?
ADHDBlog: Meer over hersengolven
ADHDBlog: Neurofeedback behandeling
Universiteit Utrecht: Neurofeedback veelbelovende behandeling bij ADHD

QEEG Meting bij neurofeedback

Wat is een QEEG bij een Neurofeedback behandeling?

Met Neurofeedback training doen we een behandeling op hersenactiviteit, waarbij we het brein stimuleren de gewenste hersengolven te produceren, om via dit beloningsmechanisme klachten te verminderen. Hier komt een EEG-meting bij kijken, een QEEG-meting om precies te zijn. In deze blog leggen we je uit wat dit inhoudt.

In het kort: wat is Neurofeedback?

Allereerst lichten we je kort toe wat Neurofeedback is. Neurofeedback is een training voor je brein, die effectief kan zijn bij bijvoorbeeld ADHD, ADD of slaapproblemen. Verschillende delen van je brein communiceren continu met elkaar. Een Neurofeedback behandeling kan je helpen om deze communicatie, de netwerken in je brein, te versterken en verder te ontwikkelen. In de volgende blog leggen we je meer uit over deze behandeling: Wat is Neurofeedback?

Neurofeedback intake: EEG-meting

Bij een Neurofeedback behandeling op de hersenactiviteit wordt het brein gestimuleerd tot het produceren van de gewenste hersengolven. Hersengolven kunnen worden gemeten door middel van een EEG, kort voor Elektro-encefalografie. Voor deze meting worden elektroden op de hoofdhuid geplakt. Dit doen we door middel van een muts, waar de elektroden in verwerkt zitten.

Bij aanvang van een Neurofeedback behandeling wordt er altijd een EEG-meting gedaan. Hierbij wordt de hersenactiviteit geregistreerd met de ogen open en met de ogen dicht. Dit geeft een beeld van hoe het brein werkt en welke hersengolven er aanwezig zijn tijdens deze twee condities.

QEEG

QEEG-analyse bij Neurofeedback

Voor een kwalitatieve Neurofeedback training is het belangrijk om te weten hoe het brein er op individueel niveau uitziet. Elk brein is namelijk anders en kan andere patronen laten zien dan je misschien zou verwachten.

Om een passend behandelplan voor Neurofeedback op te kunnen stellen, kijken we daarbij dus goed naar het ruwe signaal dat wordt gemeten, maar wordt het EEG tevens bekeken door middel van een techniek om abnormale hersengolven te herkennen. Dit noemen we een kwalitatief EEG, oftewel een QEEG (‘Q’ staat hier voor het Engelstalige ‘quality’). Hierbij wordt het EEG vergeleken met een heel grote database. We kunnen daarin zien wat de verschillen zijn ten opzichte van een ‘normale’ normgroep (dit zijn mensen zonder klachten van hetzelfde geslacht en dezelfde leeftijd).

De vergelijking wordt weergegeven in zogenaamde hoofdkaarten die een kleurcode hebben. Er kan dan per frequentie worden gezien of deze in meer of minder mate aanwezig is. Ook kan er worden bekeken hoe de communicatie tussen hersendelen verloopt.

Bij de Neurofeedback behandeling gebruiken we deze kaart (het QEEG) als uitgangspunt om afwijkende hersengolven aan te pakken, die de oorzaak of uiting zijn van bepaalde klachten. Door specifieke frequenties in specifieke gebieden te inhiberen of juist te stimuleren, kunnen klachten verminderd worden.

Een Neurofeedback training is een effectieve behandelmethode bij diverse klachten zoals slaapproblemen, ADHD en ADD. Er is geen verwijzing of diagnose nodig voor de behandeling. Lees meer over de Neurofeedback behandeling bij BrainNetwork. Wil je weten of Neurofeedback iets voor jou is? Je kunt vrijblijvend contact opnemen met onze specialisten.

Neurofeedback

ADHD: hoe werkt het brein anders?

Waarom functioneert jouw brein anders dan dat van mij?

Je brein is ingenieus, bijzonder en erg complex. Het bestaat uit miljarden neuronen, ook wel zenuwcellen genoemd, die op een of andere manier met elkaar in contact staan. De communicatie tussen deze zenuwcellen in je brein verloopt door middel van verschillende hersengolven.

De manier waarop je brein prikkels verwerkt en de signalen doorgeeft, kan een belangrijke invloed hebben op je gedrag en functioneren. Dit kan vervolgens weer een belangrijke rol spelen bij klachten die je kunt ervaren als gevolg van bijvoorbeeld ADHD of ADD.

Werking van je brein

De invloed van hersengolven op gedrag en functioneren

Samen met ADHDblog.nl hebben we een artikel geschreven waarin we verder ingaan op de werking van je brein en vooral de manier waarop hersengolven invloed kunnen hebben op je gedrag en functioneren. Je kunt het artikel lezen op ADHDblog.nl. Hierin wordt je uitgelegd wat het verschil is in de werking van het brein van mensen met AD(H)D en zonder AD(H)D.

De werking van je Brein | Hersengolven en Neurofeedback training

De werking van je brein en hersengolven zoals omschreven in dit artikel, staan centraal in een behandeling door middel van Neurofeedback. Een Neurofeedback behandeling is gericht op het trainen van je brein, om prikkels en impulsen op een andere manier te verwerken.

Op onze site lees je meer over de mogelijkheden van een Neurofeedback training en wat Neurofeedback kan betekenen in de behandeling van ADHD. We helpen je bij psychologen praktijk BrainNetwork graag om je klachten te verminderen. Neem vrijblijvend contact met ons op voor meer informatie.

Lees in onze Psychologie Blog meer over ADHD & ADD

    Neurofeedback ADHD

    Neurofeedback in 5 stappen

    Wil je meer weten over een Neurofeedback training? Onlangs hebben we in samenwerking met ADHDblog.nl een artikel geschreven over de mogelijkheden van Neurofeedback in de behandeling van ADHD. In dit artikel leggen we aan de hand van vijf stappen uit hoe een Neurofeedback behandeling eruitziet en wat je ervan kunt verwachten.

    Alle zaken die bij een Neurofeedback behandeling komen kijken, komen aan bod. Denk aan een Neurofeedback behandelplan, het belang van de intake en de EEG-meting ter voorbereiding van de Neurofeedback training. Ook leggen we je uit hoe het trainen van het brein precies werkt bij de behandeling, en lichten we meer toe over de afsluiting van de training.

    Daarnaast lees je in het uitgebreide artikel meer over de achtergrond van het ontstaan van de Neurofeedback behandelmethode. Je kunt het hele artikel lezen op ADHDblog.nl: Zo werkt een Neurofeedback behandeling – In 5 stappen uitgelegd.

    Brainnetwork adhd

    Verder lezen? Op onze site vind je ook alle praktische informatie over deze behandelmethode, zoals de meestgestelde vragen over Neurofeedback. Daarnaast schreven we eerder de onderstaande blogs:

    Wat is Neurofeedback? Een effectieve training bij ADHD en slaapklachten
    Neurofeedback bij ADHD en ADD
    Wat is een QEEG bij een Neurofeedback behandeling?
    Hoe neuroplasticiteit je brein vernieuwt

    Mocht je nog verdere vragen hebben over Neurofeedback of de mogelijkheden van deze behandeling: je kunt ze altijd aan ons stellen. Neem gerust contact op met een psycholoog van BrainNetwork, we helpen je graag.

    Een psycholoog van BrainNetwork is altijd aangesloten bij BCIA. Dit is het internationale waarborg voor gecertificeerde Neurofeedback therapeuten. Daarnaast zijn onze psychologen opgeleid tot cognitief gedragstherapeut.

    In onze Blog vind je meer over Neurofeedback en de ervaringen vanuit onze Psychologie praktijk

      Neurofeedback

      Hoe neuroplasticiteit je brein vernieuwt

      We hebben lang gedacht dat intellect en intelligentie aangeboren waren. Dat het brein en hoe dit orgaan zich ontwikkelt al was vastgesteld bij de geboorte. Niets blijkt minder waar: de hersenen kunnen zich wel degelijk aanpassen tijdens je leven. Hier speelt neuroplasticiteit een rol in: we leggen je er graag meer over uit.

      Neurofeedback

      Hersenen veranderen door leren

      Veel neurologisch onderzoek van de afgelopen tijd heeft aangetoond dat het brein zich gedurende de levensduur ontwikkelt en aanpast. Iedereen heeft bij de geboorte een ongeveer gelijk brein, maar gedurende het leven past het brein en zijn ontwikkeling zich aan op basis van de levensloop en de -ervaringen. Deze ontwikkeling noemen we neuroplasticiteit.

      De hersenen worden beïnvloed door onze zintuiglijke waarnemingen, handelingen en zelfs onze gedachten en verbeeldingen. Het aanpassen gebeurt echter niet meteen: hier gaat een lang proces aan vooraf.

      Volgens psychiater en auteur Dr. Norman Doidge is de constatering dat ons brein ‘plastisch’ en aan verandering onderhevig is dé ontdekking van ruim vierhonderd jaar neurologisch onderzoek.

      Hoe werkt neuroplasticiteit?

      De hersenen hebben het vermogen om nieuwe verbindingen tussen neuronen (hersencellen) aan te maken. Hierdoor kan het brein zich reorganiseren. Iedere dag sterven miljoenen neuronen af, dus de hersenen moeten zich constant vernieuwen met nieuwe cellen. Neuroplasticiteit is daarom een continu proces in je brein.

      Externe factoren, zoals hoe je leeft, hebben invloed op de mate en intensiteit van neuroplasticiteit. Zo maakt een kind dat naar school gaat en veel nieuwe dingen leert een heleboel nieuwe cellen aan in hersengebieden voor taal- en rekenvaardigheid.

      Neuroplasticiteit

      Neuroplasticiteit en ouder worden

      Uit onderzoek is gebleken dat ook bij oudere mensen (in de leeftijdscategorie 50+) steeds weer nieuwe neuronen worden aangemaakt. Het is dus niet zo dat dit proces stopt met het ouder worden. Ook senioren maken nog frequent nieuwe hersencellen aan. Neuroplasticiteit is hier de oorzaak van.

      Het brein zit bij ouderen wel wat anders in elkaar dan bij jongere mensen, omdat de hersenen zich al meerdere malen hebben aangepast. Verder gebruiken senioren hun brein net wat anders. Dat is gemakkelijk te verklaren: ouderen maken nieuwe neuronen aan, maar wel in mindere mate dan jongeren.

      Inzicht in werking hersenen

      De hersenen slijten als je ouder wordt. Gelukkig kun je dit grotendeels compenseren. Neuroplasticiteit is hier verantwoordelijk voor. Het zorgt ervoor dat bepaalde hersengebieden die beschadigd of verouderd zijn, worden overgenomen door andere gebieden. Mede daarom gebruiken oudere mensen vaak meerdere gebieden voor één bepaalde actie, terwijl jongeren dezelfde acties met één hersengebied kunnen oplossen.

      Dit gegeven is voor neurologen en psychologen niet alleen zeer relevant als het gaat om het ouder-wordende brein. Het geeft ook inzicht in nieuwe behandelmethoden voor mensen met problemen of ziekten aan de hersenen, op iedere leeftijd. Je kunt hierbij denken aan ADHD, epilepsie en beroerte. Ook gedrags- en leerproblemen kunnen beter in kaart gebracht worden.

      Neuroplasticiteit stimuleren

      Om neuroplasticiteit te stimuleren, is het zeer verstandig om je brein actief te houden. Een goede manier is om je hersenen dagelijks op de proef te stellen door allerlei breinoefeningen en spelletjes te spelen die je brein scherp houden.

      Wetenschappers hebben geconcludeerd dat neuroplasticiteit het brein gezond en vitaal kan houden door middel van actieve mentale training. De uitgangspunten van deze theorie gebruiken we bij psychologie praktijk BrainNetwork in onze Neurofeedback behandelingen. Lees hier meer over onze werkwijze.


      Bron: Gezondheidsnet

      Lees meer in onze Psychologie Blog over Neurofeedback